Materiał na egzamin (2)

bycia, a więc bycia idei jako bytów niezmiennych, doskonałych i ogólnych, a nie bycia rzeczy jednostkowych.

2.    Arystoteles: filozofia pierwsza jako nauka o osi zasadach i przyczynach bytu

Arystoteles, dzielił filozofię utożsamianą z nauka na logikę, filozofię teoretyczną i filozofię praktyczną Logika była dyscypliną formalną stanowiącą narzędzie stosowane w uprawianiu dyscyplin filozofii teoretycznej i praktycznej. W skład filozofii teoretycznej wchodziły: fizyka, matematyka oraz tzw. „filozofia pierwsza". Filozofia praktyczna obejmowała zasadniczo dwie dyscypliny: etykę i politykę. Ale też w jej skład wchodziły takie nauki, jak retoryka, poetyka i ekonomika. Najważniejszą częścią tak szeroko pojmowanej filozofii była „filozofia pierwsza". Miała ona być nauką o bycie j ako takim, a więc nauką o tym, co j est dla każdego bytu podstawowe, najważniejsze.

3.    Filozofia jako mądrość życiowa

W okresie starożytnym pojawiły się też inne sposoby uprawiania filozofii. Zrywały one z klasyczną arystotelesowską koncepcją filozofii jako bezinteresowną racjonalną postacią wiedzy o rzeczywistości, a w szczególności o racjach i przyczynach-bytu. Na jej miejsce powołano filozofię jako sztukę życia Filozofię traktowano jako coś pokrewnego religii. Traktowano też filozofię jako medytację o śmierci.

4.    Średniowiecze: filozofia jako służebnica teologii

Teocentryczną czyniąca Boga punktem odniesienia i stawiająca Go w centrum zainteresowań, kultura średniowiecza zrodziła nowa ideę filozofii. Najdoskonalszą "wiedząbyła teologią bo to ona zajmowała się najdoskonalszym bytem — Bogiem. Filozofia miała być jedynie służebnicą teologii tak jak dziś matematyka jest narzędziem fizyki. Zadaniem filozofii było dostarczanie racjonalnych argumentów, przemawiających za prawdziwością tez, głoszonych przez religię chrześcijańską np. opartych na doświadczeniu dowodów na istnienie Boga. najwybitniejszy myśliciel średniowieczą św. Tomasz z Akwinu, wskazywał na istnienie dwojakiego typu prawd odnoszących się do Boga- a) prawdy dostępne rozumowi i b) prawdy przekraczające możliwości poznawcze rozumu ludzkiego. Nie było to jedyne rozumienie filozofii w średniowieczu. Niekiedy traktowano filozofów jako pogańskich mędrców. Ale też z drugiej strony filozofia cieszyła się szacunkiem.

5.    Filozofia jako wiedza służąca praktyce i jako teoria poznania.

Czasy nowożytne ugruntowują koncepcję filozofii Jako metody opanowania przyrody i budow^rania całkowicie zaprojektowanego systemu (Franciszek Bacon, Karol Marks) lub redukują filozofię do teorii poznania (Kant i Jego kontynuatorzy).

DOMINUJĄCE PRĄDY WSPÓŁCZESNEJ FILOZOFII POLSKIEJ 1.Filozoficzna szkoła Iwowsko-warszawska

Twórcą tej szkoły jest Kazimierz Twardowski. Przedstawiciele tej szkoły wprowadzili do polskiej kultury filozoficznej nowy sposób uprawiania filozofii, będącej odmianą filozofii analitycznej. W szkole Iwowsko-warszawskiej odgraniczano ściśle filozofię od światopoglądu, religii i ideologii. Filozofia i światopogląd to dwie różne płaszczyzny sensu, nie wolno ich przeto mieszać z sobą Myślenie filozoficzne nie może czerpać inspiracji z religii, rodzi się ono bowiem z pytań, które nie przynależą do obszaru żadnej pozafilozoficznej dziedziny. Światopogląd, religia i ideologia są to sprawy osobiste i prywatne, aczkolwiek i one powinny być oparte na pewnych racjach. W tym sensie filozofia prezentowanej szkoły nie była filozofią „zaangażowaną", tj. podejmującą palące problemy światopoglądowo-egzystencjalne i prowadzącą do ważkich życiowo wniosków. Filozofia jest zespołem nauk filozoficznych: historii filozofii, logiki, epistemologii, ontologii, psychologii, etyki i estetyki. Zadaniem filozofii nie jest tworzenie wielkich systemów filozoficznych, lecz analiza konkretnych problemów filozoficznych. W tym sensie filozofia szkoły Iwowsko-warszawskiej była filozofią minimalistyczną Myślenie filozoficzne cechuje antyirracjonalizm, krytycyzm i autokrytycyzm. Owocem tego myślenia mają być pojęcia jasne i twierdzenia porządnie uzasadnione, a wszystko to powinno być wyrażone w sposób logiczny, przejrzysty, ścisły, jasny i jednoznaczny, a nie mglisty, mętniacki i pseudopoetycki.

Niewątpliwą zasługą szkoły Iwowsko-warszawskiej jest wszczepienie do kultury polskiej naukowego sposobu uprawiania filozofii, podniesienie kultury logicznej polskiej filozofii, obrona autonomiczności filozofii, mnóstwo znakomitych analiz szczegółowych 1 ■wiele odkryć z zakresu prawie wszystkich gałęzi filozofii, a także to, co zrobiła ona na polu popularyzacji filozofii. Słabością szkoły j est odcinanie się od inspiracji religijnych i innych, słaby związek z historycznymi doświadczeniami ludzkości oraz lęk przed opracowywaniem doniosłych problemów światopogłądowo-egzystencjalnych.

2. Marksizm