metodologia 4

3. Hipotezy badawcze.

Kolejnym krokiem procedury badawczej jest przyjęcie do postawionych problemów badawczych - hipotez roboczych. Termin hipoteza pochodzi od greckiego słowa hypothesis i oznacza przypuszczenie, domysł. Hipoteza jest zdaniem nie w pełni uzasadnionym opartym na prawdopodobieństwie, wymagającym sprawdzenia (zweryfikowania), mająca na celu odkrycie nieznanych zjawisk lub praw. Może być zdaniem twierdzącym lub przeczącym.

Według M. Łabockiego⁶⁰ hipotezy stanowią stwierdzenia, co, do których istnieje pewne prawdopodobieństwo, że są właściwym rozwiązaniem sformułowanych poprzednio problemów badawczych i są jedynie założeniami badań a nie końcowym rezultatem.

Zdaniem W. Zaczyński ego⁶¹ „Hipoteza jest czynnikiem celowego i ukierunkowanego działania, stanowi drogowskaz naukowego poszukiwania”.

Z kolei T. Pilch pisze, że „hipotezą nazywa się wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, przeto także wszelki domysł, za pomocą, którego tłumaczymy dane faktyczne a więc także i domysł w postaci uogólnienia osiągniętego na podstawie danych wyjściowych. Hipoteza musi określać zależności między zmiennymi. Powinna być na tyle precyzyjna, aby ściśle ograniczyć zasięg swojego znaczenia. Hipoteza wreszcie powinna być zbudowana na podstawie uznanej wiedzy⁷ naukowej”.

Hipoteza robocza jest niezbędnym oraz pierwszym elementem każdego badania naukowego bez względu na to, jaki wycinek rzeczywistości obejmuje. Wskazuje ona, bowiem na przedmiot badań, stanowi składnik wyboru czynników z całego ich bogactwa.

J. Brzeziński⁶'⁷ mówi, że „dane stwierdzenie może być uznawane za hipotezę naukową, jeżeli jest sprawdzalne. Hipoteza, której nie można poddać procedurze sprawdzania empirycznego, nie może pretendować do miana hipotezy naukowej”.

Według A.W. Maszke⁶⁴ „hipoteza jest pewnym przypuszczeniem lub stwierdzeniem naukowym odnoszącym się do dających się zaobserwować faktów, zjawisk, czy procesów, których prawdziwość lub fałszywość rozstrzygamy na podstawie prowadzonych badań empirycznych”.

A.W. Maszke pisze, że przy formułowaniu hipotez powinno przestrzegać się następujących zasad:

⁶⁰    M. Łobocki. Metody badań pedagogicznych. Warszawa 1978, s. 73-74.

⁶¹    W. Zaczyński, Praca badawcza nauczyciela, Warszawa 1995, s. 61.

⁶" T.Pilch, Zasad}) badań pedagogicznych, Warszawa 1977. s. 67-68.

^6j J. Brzeziński, Elementy metodologii badan psychologicznych, Warszawa 1978, s. 57 ⁶⁴ A.W. Maszke, Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych, Rzeszów 2004, s. 62.

33