M312

zagadnienia, choć nie brakuje też spojrzeń redukujących problem tylko do jednego wymiaru. Tak więc wymienia się aspekty: ekonomiczny, polityczny, kulturowy demograficzny, technologiczny, informacyjny (por. Anioł 2002: 11; Sleboda 2 > ^: 31-37). Robertson wskazuje natomiast, że w „obszarze globalnym” należy wyr:z-nić cztery elementy: „ja, jako pojedyncza istota, ludzkość jako rodzaj, społeczeństwa narodowe oraz światowy system społeczeństw” (za: Sleboda 2003: 110).

Niektórzy badacze akcentują tu aspekt amerykanizacji, komercjalizacji czy ..zderzenia cywilizacji” (np. Huntington 2004; Barber 2001; Ritzer 2001, 2003). G he-lizacja, wedle jednych, skutkuje homogenizacją (np. Ritzer 2003), wedle inny-: - jeszcze większym zróżnicowaniem świata (np. Huntington 2004; por. Sleb idu 2003: 83-117) czy nawet nową stratyfikacją społeczeństwa (Bauman 2002).

Przyczyn globalizacji zachodzącej w kulturze można doszukiwać się w sfe—z ekonomicznej, technologicznej czy politycznej. Są jednak autorzy, którzy wskar_ _ na inne czynniki. Wyżej cytowani badacze ukazują, że przemiany ekonomiczne stzr-się podstawą globalizacji w innych sferach, natomiast McLuhan wskazuje na w .: przemian w technologii - przejście od industrializmu opartego na mechanizm do gospodarki postindustrialnej opartej na elektryczności. Toffler (1997) głów - ^ siłę globalizacji upatruje w środkach masowego przekazu, z kolei Robertson podkreśla wagę „rewolucji świadomości” lat sześćdziesiątych, która miała gruntowrze zmienić postrzeganie świata. „Przyniosła ona nowe postrzeganie wolności i mil-: śc: zarówno w sensie indywidualnym, jak i kolektywnym” (Sleboda 2003: 17). Frano szek Janusz Mazurek wskazuje na ważny wpływ idei rodziny ludzkiej, wyrażoną w Starym i Nowym Testamencie, rozwiniętej później przez Augustyna i innych chrześcijańskich filozofów i głowy Kościoła katolickiego: Piusa XII, Jana XXE2 Pawła VI, Jana Pawła II, prymasa Wyszyńskiego (Mazurek 2000: 21-23).

Przyczyn globalizacji badacze upatrują w niezliczonych zdarzeniach i zjaw -skach. Pan,uje także nierozstrzygnięty dotąd spór co do tego czy globalizacja osłabia znaczenie państwa narodowego, czyje umacnia (Sleboda 2003: 27-28; Okoń-Hor:-dyńska 2000). Globalizację można wiązać z procesami industrializacji, modemizac;: czy wręcz odwrotnie - z „kontestacją nowoczesności” dokonywaną w łonie pen > woczesności, społeczeństwem poprzemysłowym czy deindustrializacją (np. Batman 2000; Staniszkis 2003; Kempny 2003: 15).

Globalizacja przynosi nowy typ społeczeństw, o czym Zapewnia Wallerste;-w swojej sugestywnej książce Koniec świata, jaki znamy (2004). Badacze mów ią o „końcu geografii” i „końcu historii” czy po prostu o końcu społeczeństw przemy -słowych. W naszym świecie coraz większą rolę odgrywa informacja, dlatego ter niektórzy badacze nazywają wręcz społeczeństwa współczesne - informacyjnym (np. Toffler 1997). Z dominacją informacji, jako wartości centralnej, wiąże się problem zapośredniczenia doświadczenia. Według Mariana Kempnego kluczową rolę w społeczeństwach współczesnych odgrywają „nowe sposoby zapośredniczania doświadczenia” (2002: 20).

312

OD KONTESTACJI DO KONSUMPC.