mikro kunicki2

•r*>»

hapioid

a)

b)

E

diploid

c)

d)

JS1

czas hodowli

Ryc, 10-2. Efekt mutacji w haploidzie i dipbidzie, schemat.    i'

a — diploid, homozygota, typ dziki: po prawej stronie — krzywa wzrostu diploidalnych komórek drożdży na podłożu minimalnym; b—diploid, heterozygota; w jednym chromosomie zaszła mutacja naruszająca zdolność do syntezy czynnika wzrostowego; ponieważ w homologicznym chromosomie gen nie uległ mutacji, umożliwia to komórce syntezę czynnika wzrostowego; krzywa wzrostu heterozygoty jest niemal taka sama jak homozygoty dzikiej; c — hapioid, typ dziki; wzrost podobny jak diploidu; d — hapioid, w którym zaszła mutaq'a naruszająca zdolność do syntezy czynnika wzrostowego; na pożywce minimalnej brak wzrostu. W omawianym przykładzie mutacja, jak; :: większość mutacji auksotroficznych, ma w diploidzie charakter recesywny. W innych przypadkach, np. mutacji ku antybiotykowrażliwości, mogą one być dominujące. W haploidzie mutaqa jednak prawie zawsze ujawnia się natychmiast jako zmiana fenotypu; w diploidzie mutacja, zależnie od swego charakteru, może się ujawnić częściowo lub nie ujawnić się wcale w fenotypie

^ _a więc iloczyn tych liczb wyniesie 10'¹²-10‘¹⁶. Praktycznie, prawdopo-ctvyo zajścia analogicznych uszkodzeń w obu chromosomach jest zbyt ma-odgrywało większą rolę. Organizm diploidalny jest jakby zbuforowanym ' de^rri/ rozporządzającym możliwością niwelowania uszkodzeń genotypu, haploidalne takiej możliwości nie mają. Prawie każde uszkodzenie musi się ujawnić jako odpowiednia zmiana fenotypu, wstępie przejdźmy do omówienia zmienności dziedzicznej. Infor-fajźe p^ole§^c

godłem takich zmian są dwa procesy: mutacja oraz rekombinacja.

MUTACJE

badaniu dużej populacji bakterii wrażliwych na antybiotyk, np. streptomycyn?/ stwierdzimy, że w obrębie populacji daje się zauważyć zmienność po-milacyjna, fenotypowa. W granicach tej zmienności różnice wrażliwości na antybiotyk są stosunkowo niewielkie. Nieliczne bakterie (od ok. 1 na 10⁷ do 1 na 10⁸) odznaczać się jednak będą bardzo dużą opornością na streptomycynę (ryc. 10-3).

Ryc. 10-3. Oporność na antybiotyk w populacji typu dzikiego (wrażliwego) oraz mutanta opornego. Zacienione odcinki krzywych — zmienność fenotypowa wynikająca z fizjologicznego zróżnicowania jednorodnej genetycznie populacji. Dolne, niezaciemnione odcinki krzywych — zmienność związana ' i występowaniem w populacji nielicznych mutantów o znacznie większej oporności

Taka wysoce oporna na streptomycynę forma daje potomstwo o oporności mniej więcej tak samo dużej. W populacji pojawia się zatem z bardzo małą częstością forma o dziedzicznie zmienionych cechach, a więc o nowym genotypie. Taką nagle i z bardzo małą częstością pojawiającą się formę o zmienionym genotypie nazywamy mutantem, pojawienie się mutanta — mutacją, a proces prowadzący do jego powstania — mutagenezą.

308

309