Nadolski0

o kształcie w przybliżeniu wachlarzowatym. I głowice. i jelce bywają bogato ornamentowane. Najczęściej wykonywano je z żelaza, znamy jednak okazy mieczów oprawne w pięknie rzeźbiony róg. Poczynając od XI wieku dość szybko rozpowszechnia się inna, zazwyczaj pozbawiona zdobień forma rękojeści. Jelec jest teraz wyraźnie dłuższy i cieńszy, a głowica ma kształt półkola podstawą zwróconego ku dołowi, lub też bardzo charakterystyczny kształt soczewkowa-ty. W ciągu w. XII ulega zmianie i głownia, zyskując wyraźniejszy sztych i przystosowując się w ten sposób do zadawania pchnięć.

Noszono owe miecze w^r pochwach, których konstrukcja była dość skomplikowana. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności posiadamy w Polsce dobrze zachowaną i systematycznie zbadaną pochwę mieczową, znalezioną w^r Gdańsku, w warstwach datowanych na XI wiek. Wykonano ją z 2 cienkich deszczułek (w późniejszych wiekach zwano je n nas „trzaskami*'), oklejonych płótnem lnianym i obciągniętych powloką z końskiej skóry. Doskonale widoczne nacięcia wskazują, że pochwę wraz ze schronionym w niej mieczem nawlekano na pas, tak iż broń przyjmowała położenie nieco skośne, z rękojeścią pochyloną ku przodowi. Pas z mieczem zapinano na pancerzu, albo też pod pancerzem. W tym ostatnim wypadku pancerz posiadał po lewej stronie specjalne rozcięcie, przez które wysuwano rękojeść miecza na zewnątrz.

A jednak na polu bitwy włócznia przeważała nad mieczem! Rycerz średniowieczny to przede wszystkim konny kópijnik i w miarę upływu lat ten stan rzeczy umacniał się coraz wyraźniej. Doszło wreszcie do tego, że rycerskie wojsko liczono po prostu na „kopie ", bo taką właśnie nazwą, na zasadzie „pars pro toto", określano rycerza wraz z całym towarzyszącym mu zbrojnym orszakiem - pocztem.

We wczesnym średniowieczu system ten jesz-