Nadolski1

cze nie obowiązywał powszechnie. Świadczy o tym choćby przytoczona wyżej relacja o stosunkach pomorskich z pierwszej połowy XII wieku. Zresztą i sarna kopia - broń długa, ciężka, nadająca się tylko do uderzenia na wprost spod pachy, wykształciła się na dobre dopiero w czasach późniejszych. W okresie pierwszych Piastów i w Polsce, i poza Polską walczono jeszcze włócznią o drzewcu nie dłuższym niż ok. 2 m i dość lekkim. Można było używać jej tak, jak ułani polscy z epoki Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego używali swych również krótkich i lekkich lanc, to znaczy z „wolnej ręki”, zadając szybkie ciosy w dowolnie obranym kierunku. Groty ówczesnych włóczni miały najczęściej liść kształtu lancetowego, trafiały się już jednak okazy o liściu węższym i grubszym, lepiej przystosowanym do przebijania tarczy i pancerzy.

Chociaż nie zawsze o tym pamiętamy, włócznia początkowo zajmowała w obyczajowości wczesnego średniowiecza miejsce nie mniej ważne niż miecz. Do dawnych tradycji z doby plemiennej, kiedy to właśnie włócznia była widomym atrybutem pełnoprawnego wojownika -- współplcmicńca, dołączały się motywy chrześcijańskie związane ze świętą włócznią, którą według Ewangelii przebito bok umierającego na krzyżu Chrystusa. Stąd ważna rola, jaką grają różne święte lub czarodziejskie włócznie w średniowiecznych baśniach i legendach, zwłaszcza w legendzie o św. Graalu. Stąd obyczaj głosowania na wiecach i zebraniach przez podnoszenie w górę włóczni, o czym w odniesieniu do Polski informuje nas Anonim zwany Gallem, pisząc, że po przemówieniu króla Bolesławca „wszyscy jego rycerze jednomyślnie w^rznieśli włócznie'' na znak swej aprobaty dla słów władcy. Stąd wreszcie używ^ranie włóczni jako symbolu władzy monarszej, o czym u nas świadczy przede wszystkim słynna włócznia św. Mauryce-

53