Nadolski2

i pancerzy łuskowych lub lamelkowych dostarczają' panccrnicy. W reszcie wyrób zbroi płytowych to domena płatnerzy. Wszyscy ci specjaliści często opatrują swoje wyroby markami warsztatowymi, gwarantującymi należytą jakość. Marki mieczników mimo licznych badań nic są jeszcze poznane dostatecznie. Więcej wiemy

0    markach płatnerzy, dzięki którym możemy zidentyfikować wyroby najsłynniejszych mistrzów; jakimi byli przedstawiciele rodziny Missaglia w Mediolanie i Uelmschmiedowic z Augsburga. Na ogól marki włoskie składają się z inicjałów, podczas gdy mistrzowie niemieccy opatrywali swe dzieła symbolami heraldycznymi. W tych warunkach zupełnym unikatem,

1    to w skali światowej, jest marka wybita trzykrotnie _f na wspomnianych już szczątkach zbroi z Siedlątkowa, znalezionych w kuźni drobnego rycerskiego gródka, spalonego zapewne w latach 1382—1385 w czasie toczonej wówczas w Wiel-kopolsce wojny domowej. Marka siedlątkowska daje się odcyfrować jako wyraz „Nicchols”, będący jedną ze średniowiecznych wersji imienia Mikołaj. Trudno się powstrzymać od przypomnienia, żc najstarszy imiennie znany płatnerz krakowski zapisany jest pod r. 1375 jako Niczko ( = Mikołaj) koppernik...

Wyprodukowanie pełnej zbroi płytowej wymagało wielkiej umiejętności, ale przywdzianie jej też nie należało do rzeczy łatwych! Rycerz nie mógł się przy tym obyć bez pomocy giermka dobrze obeznanego ze swymi obowiązkami. Angielski tekst z XV w. tak oto opisuje czynności, jakie musiał wykonać giermek ubierający swego rycerza w zbroję do bitwy lub turnieju: .....po

winieneś najpierw nałożyć mu żelazne trzewiki i przymocować je do jego obuwia. Następnie nagolenicc i nabiodrki; następnie fartuch; następnie kirys, zarękawia i opachy; polem rękawice: potem powinieneś zawiesić puginał przy jego prawym boku, narzucić na niego jego tuni-

«i®!l

Rycerz kopijnik na ladrowanym koniu 7. drugiej połowy XV w. czasy Kazimierza Jagiellończyka /.a ni iii konni strzelcy - kusznicy

104