neonatologia1

48 Urazy okołoporodowe

Krwiak podokostnowy spowodowany jest wynaczynicnicm krwi do przestrzeni między zewnętrzną powierzchnią kości a okostną. Charakterystycznym objawem jest chcłhoczący, ostro odgraniczony guz, zwykle usytuowany nad jedną kością czaszki, najczęściej ciemieniową. W zależności od objętości wy-naczynionej krwi można obserwować niedokrwistość czy hiperbilirubinemię z powodu wzmożonego rozpadu krwinek. W rzadkich przypadkach krwiaków podokoslnowych może współistnieć linijne złamanie kości czaszki (ryc. 3.2).

Skóra szczytu głowy Okostna

Ryc. 3.2. Krwiak podokostnowy. (Wg Hanrełty K P Położnictwo Red II wyd polskiego G H Bręborowicz. Urban&Partner. Wrocław 2003).

Złamanie kości czaszki z wglobicnieni może być pow ikłane krwawieniem podtwardów kowym. krwotokiem podpajęczynówkow^m, stłuczeniem mózgu, niekiedy wymaga zabiegu neurochirurgicznego.

Uszkodzenia oka i oczodołu mogą objaw iać się wylew ami krwi do siatkówki i podspojówkowo. Mogą występować rów nież wylcw'y do przedniej komory oka, ciała szklistego, jak też. uszkodzenia rogówki, które mogą prowadzić do astygmatyzmu i niedowidzenia.

Uraz)’ ośrodkowego układu nerwowego u noworodków donoszonych występują bardzo rzadko, co związane jest z now-oczesnymi metodami nadzoru i prowadzenia porodu.

Krwotok podpajęczynówkowy manifestuje się bezdechami, drgawkami oraz patologicznymi objawami neurologicznymi.

Krwawienie podtwardów kowe występuje najczęściej na skutek działania na czaszkę bardzo dużych ciśnień podczas porodu, co może skutkować rozdarciem sierpa mózgu lub namiotu móżdżku. Objaw ia się drgawkami, uwypukleniem cicmiączka. nieprawidłowościami w badaniu neurologicznym. Rokowanie jest niepomyślne.

Urazy rdzenia kręgowego występują bardzo rzadko, w' mechanizmie podłużnego rozciągania kręgosłupa podczas porodu miednicowego.

Urazy obwodowego układu nerwowego

Urazy nerwów czaszkowych najczęściej dotyczą obwodowego uszkodzenia nerwu twarzowego, które powstaje w wyniku ucisku łyżki kleszczy na okolicę otworu rylcowo-sulkowego kości jarzmowej, ale również może powstać m utero wskutek ucisku na kość krzyżową matki. W badaniu przedmiotowym stwierdza się wygładzenie fałdu nosowo-policzkowego. opadanie kącika ust i niemożność całkowitego zaciśnięcia powiek.

Urazy splotu ramiennego mogą wystąpić podczas uwiężnięcia barków, porodu miednicowego lub przy zbyt dużym odgięciu główki. Splot ramicn-ny stanowi grupa pięciu głównych nerwów wychodzących z górnego odcinka rdzenia kręgowego od pięciu korzeni C5—Tl. Anatomiczna charakterystyka, złożoność budowy i lokalizacja splotu ramiennego powodują szczególną wrażliwość na oddziaływanie sił uszkadzających. Głównym następstwem uszkodzenia splotu ramiennego jest porażenie mięśni barku, ramienia i ręki. Stopień dysfunkcji oraz trwałych deficytów czy też wyzdrowienia dziecka zależą od typu i stopnia uszkodzenia nerwów. Całkowite wyleczenie, w okresie od 2 tyg. do 2 lat, dotyczy 30 90% przypadków.

Na podstaw ie umiejscowienia uszkodzenia w obrębie splotu wyróżnia się następujące postacie:

1.    Porażenie pnia górnego Erba-Duchenne dotyczy uszkodzenia korzeni C5-C6. zwłaszcza nerwów ruchowych. W tej postaci klinicznej, występującej najczęściej (80%), objawy dominujące to brak spontanicznych ruchów kończyny, przywicdzcnic i wewnętrzna rotacja barku, wyprost łokcia, probacja przedramienia, nadgarstka i czasami palce zgięte

„ręka kelnera'*. Funkcja ruchowa nadgarstków i palców jest zachow ana, odruch Moro zniesiony.

2.    Porażenie pnia dolnego typu Klumpke dotyczy uszkodzenia korzeni

C8-T1 i jako izolowane występuje dość rzadko (2%).

3.    Porażenie całkowite typu Erba-Klumpkc związane jest z uszkodzeniem korzeni C5-T1, które często są przerwane, oderwane od rdzenia kręgowego; rokowanie jest bardzo złe. Klinicznie stwierdza się brak spontanicznych ruchów' całej kończyny, kończyna górna jest wiotka, „cepowata", „ręka szpomasta*’, częste są zaburzenia ukrw icma i zaburzenia czucia.

Złamania kości

Złamanie obojczyka występuje najczęściej wśród złamań kości, zwykle przy makrosomii noworodka lub nieprawidłowym wytaczaniu barku. Objawia się ograniczeniem ruchomości i oszczędzaniem kończyny, asymetrią odruchu Moro i osłabionym odruchem chwytnym po stronie uszkodzenia. Po tygodniu w miejscu złamania stwierdza się zgrubienie, guz koslninowy. Złamanie to zw ykle goi się samoistnie, wyjątkowo może być pow ikłane porażeniem splotu ramiennego lub odmą opłucnową. Nie jest konieczny opatrunek gipsowy.

Urazy narządów wewnętrznych    , ,_. _.

Dotyczą najczęściej narządów jamy brzusznej ulegających uszkodzeniu pod

wpływem sił działających podczas porodu, np. pomocy ręcznej.

Krwiak podtorebkowy wątroby manifestuje się bladością pow łok, objawami wstrząsu.