nowozytnosc1

Początki nowożytnego świata (XVI w„ - XVII w.)

POZIOM WIADOMOŚCI:

Zagadnienia:

•    Wielkie odkrycia geograficzne (przyczyny, przebieg, skutki)

•    Humanizm i Odrodzenie. Kultura odrodzenia w Polsce

•    Reformacja w Europie (przyczyny, zasięg, skutki - nowe wyznania, wojny religijne). Kościół katolicki wobec reformacji (reforma wewnętrzna i kontrreformacja)

•    Przemiany polityczne w początkach czasów nowożytnych

•    Przemiany gospodarcze w Europie - dualizm w rozwoju gospodarczym Europy. Gospodarka folwarczno-pańszczyźniana w Polsce

•    Kształtowanie się demokracji szlacheckiej (przywileje szlacheckie, sejm i jego rola, ruch egzekucyjny)

•    Polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów

•    Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów (unia lubelska - przyczyny i znaczenie, pierwsze wolne elekcje)

•    Tolerancja religijna w Polsce (zasięg reformacji w Polsce, podstawa tolerancji: konfederacja warszawska, reforma trydencka, unia brzeska)

•    Wojny Rzeczypospolitej z sąsiadami w XVII w.

•    Przejawy kryzysu Rzeczypospolitej w XVII w.

•    Absolutyzm na przykładzie Francji

•    Dorobek kultury baroku. Sarmatyzm

Pojęcia:

karawela, konkwistatorzy, kolonie, faktoria, humanizm, renesans /odrodzenie/, arrasy, attyki, krużganki, reformacja, odpusty, protestanci, luteranizm /wyznanie ewangelicko-augsburskie/, kalwinizm /wyznanie ewangelicko-reformowane/, predestynacja, anglikanizm, sekularyzacja, hugenoci, inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, jezuici, monarchia absolutna, merkantylizm, sułtan, janczarzy, dualizm gospodarczy, połownictwo, nakład, manufaktura, kompanie handlowe, folwark pańszczyźniany, sejm walny, senat, izba poselska, sejmik ziemski, demokracja szlachecka, ruch egzekucyjny, rokosz, wojsko kwarciane, sejm konwokacyjny, bezkrólewie, interrex, elekcja viritim, artykuły henrykowskie, pacta conventa, konfederacja warszawska, sejm koronacyjny, trybunały, sekularyzacja, arianie (bracia polscy), bracia czescy, unici (greko-katolicy), detronizacja, inkorporacja, wielka smuta, Kozacy, klientela, liberum veto, oligarchia, decentralizacja władzy, agraryzacja miast, monarchia absolutna, centralizacja władzy, intendenci, barok, sarmatyzm,

Postacie:

Krzysztof Kolumb, Bartolomeu Diaz, Vasco da Gama, Ferdynand Magellan, Amerigo Vespucci, Ferdynand Cortez, Francisco Pizarro, Jan Gutenberg, Erazm z Rotterdamu, Thomas Morę, Mikołaj Kopernik, Galileusz, Giordano Bruno, Leonardo da Vinci, Rafael Santi, Michał Anioł Buonarroti, William Szekspir, Andrzej Frycz Modrzewski, Bartłomiej Berecci, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Marcin Luter, Karol V, Jan Kalwin, Hemryk IV, Filip II, Henryk VIII, Elżbieta I Wielka, Ignacy Loyola, Niccolo Machiavelli, Jean Bodin, Sulejman /Soliman/ II Wspaniały, Jan Olbracht, Aleksander Jagiellończyk, Zygmunt I Stary, Bona Sforza, Zygmunt II August, Henryk Walezy, Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Anna Jagielonka, Iwan IV Groźny, Albrecht Hohenzollern, Jan Zamoyski, Piotr Skarga, Jakub Wujek, Stanisław Hozjusz, Zygmunt III Waza, Władysław IV Waza, Dymitr Samozwaniec, Stanisław Żółkiewski, Jan Karol Chodkiewicz, Bohdan Chmielnicki, Jan Kazimierz, Michał Korybut Wiśniowiecki, Jan Sobieski, Stefan Czarniecki, Karol X Gustaw, Henryk IV, Ludwik XIII, Ludwik XIV, Armand de Richelieu, Jean Baptiste Colbert, Giovanni Bemini, Peter Paul Rubens, Diego Velazquez, Rembrandt van Rijn, Molier,

Daty:

H. Polski - 1493, 1496, 1505, 1519-22, 1525, 1563-70, 1569, 1572, 1573, 1596, 1600, 1605, 1627, 1629, 1635, 1610, 1634, 1620,1621, 1648, 1651, 1654, 1667, 1686, 1655, 1657, 1660, 1672, 1673, 1683, 1699

H. powszechna - 1492, 1497-99, 1517, 1519-22, 1526, 1534, 1540, 1555, 1545-63, 1568-1648, 1571, 1572, 1588, 1596, 1598, 1648-53, 1685,

POZIOM UMIEJĘTNOŚCI:

•    porównywanie np. stylów architektonicznych, form sprawowania władzy, rozwoju gospodarczego,

•    dostrzeganie przemian w gospodarce, polityce, kulturze, duchowości w odniesieniu do epoki wcześniejszej,

•    umieszczanie wydarzeń w czasie i przestrzeni,

•    rozumienie pojęć i terminów historycznych,

•    interpretacja tekstów źródłowych,

•    wykorzystanie wykresów, ilustracji, map, tablic genealogicznych itp. jako źródeł informacji,