Obraz062

równo jako na zyski, jak i straty. Przykładowo, jeśli podejmę stałą pracę lo zyskam dochód, ale stracę wolny czas i swobodę, itp. Wartościowanie własnych wyborów zawsze jest zindywidualizowane, pozostając tak naprawdę domeną samego klienta, niezależnie od tego jakie są preferencje pomagacza, czy instytucji którą on reprezentuje.

1

Etapy formowania celu pracy:

•    Określenie typu relacji pomocowej

•    Pytania o problem, który sprowadził klienta

•    Pytania o oczekiwania związane z terapią.

•    Pytania sprawdzające oczekiwania klienta

Tworzenie obrazu preferowanej przyszłości (świat bez problemu)

Z punktu widzenia podejmowanej problematyki znamienne wydają się być słowa, zwykle przypisywane F. Outlaw, który miał powiedzieć: „Uważaj na swoje myśli, stają się słowami... Uważaj na swoje słowa, stają się czynami... Uważaj na swoje czyny, stają się nawykami... Uważaj na swoje nawyki, stają się charakterem... Uważaj na swój charakter, ona staje się Twoim losem” [http://www.logosdictionary.org/pls/dictionary/new_dictionary.gdic.st? phrase_code=5966407 (01.10.2010)]. Powiedzenie to potwierdza dużą moc sprawczą naszych marzeń. W tym kontekście tworzenie obrazu preferowanej przyszłości służy nie tylko doprecyzowaniu celów klienta. Zanurzenie się w pożądanym obrazie i „posmakowanie” go różnymi zmysłami zwiększa także motywację klienta, rozbudzając jego pragnienie, pożądanie owej zmiany. Prześledzenie wraz z klientem krok po kroku tego, co będzie inaczej w życiu klienta, kiedy zdarzy się cud, samo w sobie przynosi bardzo często zaskakujące efekty. Z doświadczenia wiem też, że czasami perspektywa zadania pytania o cud klientowi najwięcej trudności może przynosić samemu pomagaczowi. Wielu z moich kolegów prezentowało dużą powściągliwość w stosowaniu tego pytania, tłumacząc to sobie jego niestosownością w odniesieniu do doświadczeń klienta, wyobrażaniem sobie niechętnej reakcji klienta do zastanawiania się nad tym pytaniem, czy brakiem przekonania, że wniesie ono coś „nowego” dla klienta i pomagacza. Wątpliwości te opisałem już w rozdziale dotyczącym istoty Podejścia Skoncentrowanego na Rozwiązaniach. Co ważne, większość klientów pomocy społecznej, borykających się z różnymi problemami dnia codziennego, żyje perspektywą teraźniejszości lub co najwyżej perspektywą tygodnia, czy miesiąca („Byle do końca miesiąca dotrwać, z dnia na dzień”). Równie często zdarza się, że żyją perspektywą przeszłości („Kiedyś było lepiej”, „Za komuny wszyscy mieli takie same szanse”, itp.). Wybieganie w przyszłość, planowanie swoich działań, formułowanie zamierzeń średnio- i długoterminowych jest im raczej obce. Nie tylko nie posiadają oni takich szczególnych umiejętności, ale nie mają także dosyć wiary we własne możliwości, aby móc pomarzyć odnośnie swojej lepszej przyszłości. W tym kontekście prawdziwe i bardzo użyteczne staje się powiedzenie: „Jeśli nie wiesz dokąd biegniesz, możesz zajść wszędzie, ale niekoniecznie tam gdzie trzeba, a nawet jeśli dotrzesz na miejsce, to nie będziesz wiedział, że tam trafiłeś”. Pytanie zatem, dokąd i po co biegną w przenośni i faktycznie nasi klienci? Być może łatwiej to będzie sobie wyobrazić, jeśli proces wydobywania wizji przyszłości porównamy do malowania obrazu. Im więcej szczegółów zdołamy wspólnie z klientem uwzględnić, tym lepiej. Szczegóły te dotyczą zarówno tego, co innego będzie się działo w życiu klienta wtedy, kiedy problem zniknie, jak i co innego klient będzie robił, myślał, czuł, itp. Pomocne w eksploracji tych zmian mogą być poniższe pytania:

/-^N Jaka będzie pierwsza mała zauważalna oznaka, że w Pani życiu zdarzył się ten cud i nastąpiła zmiana?

!- Co innego będzie w Pani zachowaniu, co Pani powie, że wydarzył się cud? Co i będzie Pani robiła wówczas inaczej?

i- Kto pierwszy z Pani znajomych lub osób bliskich zauważy, że coś się zmieli niło?

-    Co innego zauważą ludzie mający kontakt z Panią, co powie im, że wydarzył ; się ten cud i problem uległ rozwiązaniu?

j- Jak ta zmiana Pani, Pani zachowania, wpłynie na Pani bliskich i na te osoby które to zauważą? Jak one wówczas zareagują? i - Co jeszcze się zmieni?

I- Co wówczas, kiedy będzie się Pani po tym cudzie zachowywać inaczej, będzie Pani myślała o sobie?

-    Jak i w jaki sposób zmienią się Pani uczucia, jakich będzie wówczas Pani do-j świadczała?

I - Jakie nowe możliwości pojawią się wtedy przed Panią, albo staną się bardziej I realne?

Zgodnie z tym, co opisałem w rozdziale czwartym, pytanie o cud jest techniką służącą wydobyciu obrazu preferowanej przyszłości. Mogą temu służyć także inne możliwości: pytanie o zmianę, pytanie o opis video, list z przyszłości, itp. [zob. Dolan 2004].

123