Obraz3 2

so |. I ),is/ykow\k;i jukośi życi.i w perspektywie peikigogic/nc)

wyznaczniki lego parametru, omawiany projekt badawczy zakłada proste i niezawodne (w miarę możliwości) określenie poziomu zadowolenia, od czuwanego przez konkretne grupy ludzi. Skala A. Campbclla do pomiaru jakości życia zawiera zestaw 15 sfer życia, są to: małżeństwo, rodzina, zdrowie, sąsiedzi, przyjaciele i znajomi, praca zawodowa, prace domowe, czas wolny, miejsce zamieszkania, życie w USA, standard mieszkania, wyksztal cenie, zarobki i posiadane oszczędności. Każda z wymienionych sfer jest oceniana w skali 1-7 punktów, gdzie 1 punkt oznacza bardzo duże niezadowolenie, a 7 punktów bardzo duże zadowolenie. Pozostałe punkty odpo wiadają pośrednim stanom odczuwanego zadowolenia lub niezadowolenia. Zsumowanie punktów pozwala na określenie ogólnego wskaźnika jakości życia. Im wyższą wartość posiada ten wskaźnik, tym bardziej zadowolona z życia jest badana osoba (Kowalik, Janecka, 1997, s. 10). W klasycznych badaniach A. Campbclla jakość życia to zatem stopień zadowolenia z jego poszczególnych sfer, wyrażony w formie oceniającej.

L. Rabenda-Bajkowska prezentuje koncepcje jakości życia D. J. Schneidera, G. Goodala, M. Wallden i innych (zob. Rabenda-Bajkowska, 1979, s. 139-141).

D. J. Schneider podejmuje próbę zbadania relacji, jakie w sensie teoretycznym i praktycznym mogą zachodzić między otoczeniem człowieka a ukształtowanymi na tej podstawie miernikami jakości jego życia. Zda nicm autora, obiektywne mierniki jakości życia odnoszą się do takich sfer, jak: dochód, ochrona środowiska, zdrowie, oświata, udział w sprawach publicznych, społeczna dezintegracja (patologie).

Subiektywne mierniki obejmują: satysfakcję z pracy, domu, dochodu, własnej sprawności, poziomu usług, kompetencji innych osób, stopnia za ufania do władzy.

Skorelowanie tych dwóch rodzajów mierników pokazuje, że satysfakcja człowieka z życia jest niezależna od warunków miejsca, w którym żyje.

Modelowe ujęcie zmiennych jakości życia proponuje G. Goodal i inni. Cztery zasadnicze elementy modelu tworzą: zmienne określające otoczenie, zmienne umożliwiające analizę za pośrednictwem wskaźników obiektywnych, subiektywnych i zmienne umożliwiające charakterystykę osobowości. W oto czeniu wymieniają:

1) czynniki naturalne i fizyczne (skład populacji, zanic* zyv/i zenie środo wiska itp.),

2) i zynniki polityczne (napięćio, nai jonali/m), t) i zynniki ekonomiczne (bez.roboc ie, niedostatek),

I) i zynniki artystyczne (kultura),

'•) edukację, f*) religię,

/) i zynniki społeczne (koleżeńskie, sąsiedzkie),

H) i zynniki rodzinne,

9) pracy (klimat społeczny, technologia),

10) wypoczynek (rekreacja, hobby),

I I) i zynniki osobiste (zdrowie, wolność).

I olejne trzy elementy modelu autorzy opisują za pomocą poszczególnych

I    u ilemnaslu) zmiennych, tj.: samokontrola, samoidentyfikacja, aktywność ..iuudowa, społeczna, uwikłanie zawodowe, satysfakcja z pracy, samopo

i z1 u u, obawy i niepokoje itp.

M Wallden prezentuje ujycie jakości życia wyznaczonej przez możli w o u i realizacji potrzeb i dążeń przez grupy społeczne i jednostki. Na po rtomie grup społecznych jakość życia traktowana jest w kategoriach celów i wartość i, natomiast jakość życia człowieka określona jest przez warunki, m i które składa siy fizyczne i kulturowe otoczenie, posiadane środki oraz poi,, zna szansa zaspokojenia potrzeb i dążeń. W krótkich odcinkach cza su |akoś( życia może być niezależna od wymienionych warunków (rzuto mu na nią mogą np. normy obyczajowe, polityka społeczna), podstawą liilnak rozpatrywania jakości życia jest ustalenie jej składników (zob. Ra In nda Majkowska, 1979, s. 139-141).

Inną koncepcję jakości życia proponują I). belce i J. berty. Autorzy ci ja to im /yda rozpatrują na trzech poziomach. Pierwszy poziom - osobistych • lilie,i j obejmuje: dobry stan fizyczny (zdrowie, mobilność, sprawność, In . piei zeńslwo), dobry stan materialny (zarobki, mieszkanie, komunika i je, In /piet zeńslwo socjalne), dobry stan społeczny (związki osobiste, więzi p o li, zne, wsparcie), dobry stan emocjonalny (pozytywne emocje, zdrowie p o hu zne, odporność na stres, wypoczynek), rozwój i aktywność (kom pi u tu ie, produktywność, samoocenę, wiarę, seks). Na drugim poziomie lalo im I zyila znajduje się osobista (subiektywna) satysfakcja życiowa, na

II    zi i Im /a . obiektywne warunki żyt la (belce, Pei iy, I996, s. '■ t). l abcla 2 po| a/u|i, /e obiektywni waiunkl żyda pozwalają (bądź nie pozwalają) i zlowli l owi n ali/oWiit wailoMl, Idoli łączą się z osiągnięciem dobrego