Obraz0

84 ). I).is/yk(iwska. (ukoś* życiu w perspektywie pedugogic/ni)

kształtowanie oceny jakości życia jest uzależnione od samych wartości ora/ od czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które je determinują.

W badaniu oceny jakości życia uwzględnia się obszary związane ze sla nem emocjonalnym, aktywnością i efektywnością człowieka, a także z jego stanem fizycznym, społecznym bądź materialnym. Przykładem takiego po dejścia są klasyczne badania jakości życia A. Campbella (oparte na załóż* niu, że o jakości życia stanowi stopień zadowolenia z poszczególnych jego sfer, wyrażony w formie refleksji oceniającej), którego koncepcję z czasem poszerzono o nowe obszary, mając na myśli stwierdzenie stopnia zadowo lenia badanych osób z ich sytuacji życiowej.

M. Bach i M. H. Rioux zakres znaczeniowy pojęcia jakości życia roz szerzają o możliwości samostanowienia, rozwoju, stopnia demokratyzacji, sposobu organizacji życia społecznego. Podobnie J. Raeburn i I. Rootman wzbogacają jej badanie o sferę dobrostanu wynikającego z realizacji włas nych możliwości jednostki (zob. Dcrbis, 2000, s. 17-18). Podejście takie jest wynikiem holistycznego spojrzenia na jednostkę i jej życie.

Tylko całościowe spojrzenie na okoliczności ż.yciowe człowieka może sprawi* że oferowana mu pomoc będzie działaniem skutecznym, skierowanym faktyczni* na poprawę jakości jego życia, tylko wówczas mamy okazję dostrzec, że życie leg*> człowieka to egzystowanie w obciążeniach wielokrotnie przekraczających jego siły (Augustyniak-Nawrol, 2001, s. 34).

W zawodzie nauczycielskim każda wartość osobista może być wartością społeczną, owocującą w życiu osobistym, społecznym i praktyce szkolnej W pedagogice wiąże się to między innymi z: optymizmem, stanowiącym źródło motywacji do codziennego wykonywania zadań zawodowych oraz pracy nad sobą, ze zdolnością wyobrażania sobie przyszłych stanów rzeczy, antycypacji wychowawczej, z trwałym i nicsprzecznym systemem wartości i przeświadczeń moralnych, traktowanych jako fundament do budowani.i człowieczeństwa i „świata człowieka” (Furmanek, 1995, s. 40). Zatem o c e na jakości życia w aspekcie pedagogicznym wiąże się z wartościami, które są wynikiem procesu wychowania i nauczania. Warto podkreślić, iż nie bez znaczenia dla tej oceny pozo staje stosunek człowieka (w omawianym przypadku nauczyciela studiują cego) do treści (wartości) nabywanych w trakcie kszlal* * ma

W badaniu ocen jakości życia wśród nauczycieli simlmią. y* h skupiono się głównie na orientacji w a i I o śc i u j ą c e |, I- Im a nu pi*,dnia nasię

e elementy: wartości, cele życiowe (dążenia, pragnienia) oraz motywy postępowania nauczycieli.

< Kluekhohn poprzez pojecie „orientacja wartościująca” sugeruje ist nl< nie ścisłych związków między poszczególnymi wartościami wchodzący ml w skład pewnego zbioru. Według autora, stanowi ona

| | /generalizowane i zorganizowane, wpływające na zachowanie wyobrażenie na tury, miejsca człowieka w niej, stosunków międzyludzkich oraz tego co powinno 11 o nie powinno być pożądane, a co odnosi się do otoczenia człowieka i jego /.wiąz Iow / innymi ludźmi (za: Marczuk, 2001, s. 13).

Orientacja wartościująca oddaje zatem wszech stron niej niż wartość, stosunek człowieka do otoczeń i a. Ter tulu ten obejmuje (poza preferencjami w określonych sytuacjach bądź powtarzalnością preferencji w tego typu sytuacjach) ukierunkowanie po wiązanych, zharmonizowanych dążeń jednostki lub grupy do osiągnięcia n|.n słonego celu lub celów ujmowanych z punktu widzenia różnych zhar mmtlzowanych wartości (Matusewicz, 1975, s. 43). Orientacja warlościu |ąi i pod względem zakresu zbliżona jest do światopoglądu, stanowiącego zbiór sądów przekonaniowych, dotyczących zjawisk przyrodni • /.yt h, społecznych, kulturowych oraz samej jednostki, pozwalających jej ..lu dić swoje miejsce w święcie otaczających zjawisk oraz zbudować na podstawie tych poglądów postawy wobec zjawisk, formułować i realizować

Cele życiowe a ocena jakości życia

W literaturze przedmiotu spotyka się wiele synonimów pojęcia „cel” (z ang. iiim, etui,goni), należą do nich między innymi: zadanie, plan, projekt, orien laćjfl, 7. pedagogicznego punktu widzenia w raz z problematyką celów pojawia się problem sensu życia, miejsca w nim człowieka l jakośi I egzystencji.

/ takiej perspektywy sens /y« iu rozpatruje T. Kotarbiński, pisząc, że:

| | rtl/enli m iin-ilu o ,i n'< /y« l.i nlr jml poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, ku . n om /mii i ■ i|.| pi.....i pi'\ lody do której ezłowlek należy l wśród której żyje,

ki../ pir./u|. iw,mli git u. ługu ■ * In " l.iuiyi li d/lal. ui (knl.u blóskl, 1‘żHn, *. 22).