Obraz0 2

64 | Das/ykowskn. jakość życia w perspektywie pedagogicznej

Tabela 5. Synteza koncepcji jakości życia i jakości rozwoju według Z. M. Zimnego

Potrzeby	określone podmiotowo	określone przedmiotowo (gospodarcze)
	kulturowe	cywilizacyjne
Jakość życia człowieka
jakość potrzeb -    biologiczne -    psychiczne -    socjopsychiczne -    społeczne	hierarchia wartości (osobowości)	struktura posiadanych dóbr oraz struktura ich wartości użytkowej i rynkowej
wielkość potrzeb -    bezpieczeństwa -    rozwoju	poziom osiągnięć twórczych	poziom zamożności
Jakość rozwoju osobowości człowieka
jakość potrzeb -    biologiczne -    psychiczne -    socjopsychiczne -    społeczne	jakość funkcji psychicznych i fizycznych	jakość i ilość dostępnych dóbi gospodarczych
wielkość potrzeb -    bezpieczeństwa -    rozwoju	poziom sprawności funkcji fizycznych i psychicznych	poziom dostępności i wyko-rzyslania dóbr gospodarczych

Źródło: Zimny, 2000, s. 38.

Przyjmując, że kultura odnosi się do hierarchicznej struktury zaspo kajania potrzeb określonych podmiotowo, a cywilizacja do hierarchicznej struktury realizowania potrzeb określonych przedmiotowo (przez środki działania i konsumpcji), autor wyróżnia jakość życia w aspekcie kultury osobistej (osobowościowej), jako sposób korzystania człowieka ze swoich możliwości twórczego działania, korzystnego dla niego i innych ludzi oraz jakość życia w aspekcie przedmiotowym, gospodarczym w ramach współ czesnej cywilizacji jako zamożności człowieka (tamże, s. 33-38).

Dla pedagogiki zaprezentowany wyżej osobowościowy wymiar jakości życia człowieka ma szczególne znaczenie. Problematyka la dotychczas wy stępowała w koncepcji pedagogicznej B. Nawroczyńskiego, należącej d«> nurtu pedagogiki kultury. Składają się na nią te poglądy, które .mlor wy różnią ze względu na cele wychowania, a więc w związku z przekonaniami normatywnymi. Cele autor włącza do struktury życia dtu liowegt > i /lowiek.i. którą nazywa osobowością, zaś wychowanie osobowo'., i ii/intj< /a najwlęk

my kicał dydaktyczny. Jakość życia, w rozumieniu li. Nawroczyńskiego, ma podwójny wymiar: po pierwsze, stanowi konsekwentne przyjęcie założeń pedagogiki kultury i na jej podstawie budowanie wymiaru normatywnego jakości życia; po drugie, autor określa czynnościowy charakter swej kon ■ i pc ji, czyli sposób realizacji świata wartości (Gofron, 1994, s. 74-76).

|t. Suchodolski - podobnie jak B. Nawroczyński - podejmuje zagadnie 11 a jakości życia w kontekście rozwoju osobowości. Autor zestawia pojęcie jakości życia z zagadnieniem przygotowania człowieka do pełnienia przy /1y« li lunkcji w życiu, łącząc je w sposób nierozerwalny z jednym z trzech elementów modelu wykształcenia: z rozwojem osobowości i sterowaniem własnym życiem. Wyróżnia len element obok poznania świata i rozwoju sil duchowych, które łącznie stanowią pedagogiczny program studiów nad powszechnym kształceniem ogólnym. Jakość życia, według autora, stanowi pióbę odpowiedzi na pytanie: jakim być człowiekiem? Rozwój osobowości jego zdaniem - jest zdeterminowany potrzebami jednostki skierowanymi lin nią i jej miejsce w życiu. Poznawanie siebie, uczestnictwo w kulturze, pra • a zawodowa, działalność społeczna to działania służące rozwojowi. Czło wiek w procesie kształcenia (w aspekcie omawianej jakości życia), w ujęciu li Sm podolskiego (zob. także Wojnar, 2000), wychodzi poza wąskie ramy poznania świata faktów, dostrzega sferę świata wartości, która ma pomagać kształtować jego życie (zob. Suchodolski, 1980; Wojnar, Suchodolski, 1990, *i >0 51; por. Kuźnia, 2005, s. 165-166).

Według T. Tomaszewskiego, wszechstronny rozwój człowieka obejmo ji nieustanne tworzenie nowych możliwości oraz podnoszenie na wyższy |io/iom jakości życia. Autor traktuje rozwój nie tylko jako proces, który odbywa się poprzez wzrost, ale przede wszystkim jako zmianę organiza i jl systemów rozwijających się przez podnoszenie ich poziomu organi nu yjnego i w konsekwencji pojawienie się cech jakościowo nowych u porównaniu ze stadium początkowym (oraz realizację przez człowie-l i jego zadatków wrodzonych bądź możliwości rozwoju i doprowadzeni! li Ii do maksymalnego poziomu). Aby określić treść pojęcia „jakość i lii , rozumianego jako rozwój ukierunkowany, T. Tomaszewski wy to nia następujące kiylrnu bogactwo przeżyć subiektywnych, poziom mcladomośt I I aktywności, Iwon zośi dającą wurlośclowe ciekły oraz. pi \ |azui wspólni Zi sinic Iwo u yilu spoin znyni c/łowicka ( I omaszew -to, I UH |, •, 209) /yi)r p. In. ma/en, pi z* /yt poznawczych t ucztldo