Obraz3 2

■ppm

Bi

„04 ROZDZIAŁ 14. ROZW6, pojęC'3 *    9

_{e jest} świadome zarówno swojej odrębność, od tych przędą

faT^Swośc^robienia czegoś    _niemowląt ₀ własnym Ja, _w tym _takż

Wielu psychologów ^u"® ^ _pOWStaje w trakcie ich wczesnych mt’ .** poczucie własne, P°^d™° _{Mah|er pjne} . _Bergmani 1975). Przedstaw, ciele w'" _z opiekunami (Emde. i _node|ść teoretycznych zgodn.e utrzymują, że na _pr2vkta^yrt S,_k,ch trzech ^g,^^nyz^C,ej wrażliwi i gotow, odpowiadać na sygnały niemowl^ gdy rodzice są ^bardzie' _rozumieć, że może wpływać na swo_)e własne otoczeń dziecko szybciej zaczy _{mamę by} d0 mnie przyszła") (Lamb i Easterbrooks ₍np.. „Płacząc *09<?s    _{gje pytanje}, _czy dziecko najpierw staje się _ŚWiad ^Sp

¹⁹⁸¹ > ^WsS czy matki W jednym z badań dzieci w wieku 6 m,esię_Cy , _sta samego siebie, czy    ,_adla _cj_astko. Następnie dzieciom dawano n

Pa_t-y'V "\r°,^bLszon?'_ie «by a_1C,o z.adty |e same, albo naKarmi,, „i*™ ” iednym ciastku P ^ _{byl0 w sta}nie wykonać pietwsze polecenie niż OrugL

^m,o^mna każdym poziomie wieku (Pipp. Fischer i Jennings ,987). Wyniki * _są zaodnez rezultatami innych badać, pokazujących ze niemowlęta najpierw ucz, ₈’ u„nLać lakaś czynność na sobie lub mówić do siebie, a dopiero potem » Tstanie k.elować te reakcje do matek (Bretherton i Beeghly. ,982; Huttenlocher, Smiley i Charney, 1983). Świadczy to o tym. ze jeśli chodzi o podmiotowość. t₀ wiedza o sobie (..Mogę to zrobić sobie") wyprzedza wiedzę o matce (.Mogę _t0

—    m o m id" 1

Wzrokowe rozpoznawanie siebie Pod koniec 2. roku życia wiele niemowląt

wzrokowe rozpoznawanie siebie Zdolność rozpoznawania siebie; u dzieci często jest badana przy użyciu lustra

ujawnia rosnącą świadomość własnego Ja poprzez używanie takich wyrażeń: ja, mnie, mój (Levine, 1983; Stipek, Gralinski i Kopp, 1990). Jednak formą samowiedzy, która najbardziej przyciąga uwagę większości badaczy zainteresowanych tym okresem rozwoju, jest zdolność niemowląt do rozpoznawania swojego wyglądu. Takie wzrokowe rozpoznawanie siebie jest badane przy użyciu wielu rozmaitych metod (Brooks-Gunn i Lewis, 1984). Chyba najciekawsza z nich to sprawdzanie reakcji dzieci na własne odbicie w lustrze. Wyłaniają się tu dwa pytania: Czy dzieci zainteresowane są głównie tym, że wpływają na obraz w lustrze? Kiedy właściwie zaczynają rozpoznawać obraz w lustrze jako siebie (Loveland, 1986)?

W ciągu 1. roku życia dzieci uśmiechają się i wokalizują do swojego odbicia w lustrze (Amsterdam, 1972; Fischer, 1980: Schulman i Kaplowitz, 1977). Niektórzy badacze twierdzą, że te zachowania nie świadczą o rozpoznawaniu się przez dziecko, lecz o reagowaniu na możliwość kontrolowania obrazu w lustrze. Jednak wyniki pewnego badania pięciomiesięcznych niemowląt podają w wątpliwość słuszność tego wniosku. Każde dziecko sadzano przed dwoma ekranami telewizyjnymi. Na jednym z nich dziecko widziało przekazywany wprost z kamery obraz swoich poruszających się nóżek, a na drugim nóżki innego dziecka (których ruch nie odpowiadał ruchowi nog badanego) Nieco zaskakujące było to, że dzieci dłużej patrzyły na ekran, na iwm^m ^^okazywane ńóżki rówieśnika, niż na ekran pokazujący ich własne nóżki . ^an'    RezuItaty tego badania świadczą o tym, że zainteresowanie niemow-

(wtpriw Tni' Tk ^{wynika po prostu} z ich zdolności kontrolowania widzianego obrazu (wtedy wolałyby oglądać własne nogi).    $

wywoływać ^wła^'^{3 P}°^{)awia się u} dziecka zainteresowanie skutkami, które może ściami Zadpmnnl?^ ^{9dy harmonizu}j3 one z wykonanymi przez dziecko czynno-niemowlę po_SadzonT^{an0 l}° ^{W P}°^mysłowym eksperymencie: Czernastomies.ęczne 2 dorosłe osobv z idanf^{23 aWką PfZy St}°^le’ ^P° ^które90 przeciwnej stronie siedziały lub wzięło ją do reki    ^zabawkami- Gdy tylko dziecko poruszyło zabawkę

naśladowała czynności d°^S' ^{aatychmiast na ,0} reagowali — jedna osoba dokładnie Dzieci uczestniczące w^^{0 3 dru}^^{a zaś robiła} z zabawką coś zupełnie innego.

ym badaniu uśmiechały się i patrzyły dłużej na