Obraz1 2

14 Rozwój pojęcia Ja 532 ROZDZIAŁ 14.

cuterze środowiskowym, która może przyczyniać się <j₀ Zmienna o charaKie    _z ,_ym, czy dzieci w tym okresie pozostają _{w tpj} ^Padku

samoakceptacji, jest ^zw* ^ _czy przenoszą się do nowej po ukończeń,u^⁰'⁶' do której dotychczas ^h    _wskaZują _na to. że przeniesienie się do i_nnej ^Pl^i

kiasy®. Doniesienia    _spadek wskaźników samoakceptacji, zwłaszcza , ?°^,y

powoduje zazwyczaj d ^ ^yjcowana etnicznie (Blyth, Simmons. Carlton-F₀m*5 ’^a nowa szkoła jest duz •    dzieci. _które pozostaj_ą t    ■ ^{1 2 3}9&3;

Simmons. Car,,on-Fb(Demo , Savin.Will,ams. ,983: Rosenbem' £«•.

lakie zmiany nie a & _problemy w nauce będziemy jeszcze mówić

o wpływie zmiany szkoty rm w    w aai_S2ych

.    .    .    _____ 7iałli.

Pojęcie „Ja w roli ucznia’

pojęcie „Ja w roli ucznia" Składnik samooceny dzieci związany z ich oceną własnych zdolności do nauki.

w iPdnei z tradycyjnych koncepcji utrzymuje się, że samoocena jest konstruo_Wana w dużym stopniu na pods.awie opinii innych osób (Cooiey. ,902). na.omias, £ ,eor,a głosi że samoocena odzwierciedla przede wszyslkim nasze poczucie _kom petenci w różnych obszarach (James. ,892). Poczucie kompetencji zawiera w sobie kombinację tego, co chcielibyśmy osiągnąć, z tym, jak pewni jesteśmy, że to się nam uda. Stanowi więc w istocie ten sam składnik samooceny dziecka co p_0C2uci skuteczności własnego działania (Harter, 1988). Czynniki wpływające na samoocenę badano również na tle klasy szkolnej, przede wszystkim w odniesieniu do spostrzegania przez dzieci swoich szkolnych kompetencji czy też pojęcia “j_{a w} roli

urania

Różnice związane z wiekiem i płcią Poczucie własnych kompetencji szkolnych jest zazwyczaj najwyższe u przedszkolaków, a potem stopniowo pogarsza się, przynajmniej do czwartej klasy. Tendencja ta ujawnia się w spontanicznych wypowiedziach dzieci kierowanych do innych uczniów (Ruble i Frey, 1987), w stwierdzeniach przekazywanych w wywiadach (Benenson i Dweck, 1986) oraz w odpowiedziach dzieci na pytania kwestionariuszy (Anderson, 1981; Butler, 1990). Jedną z przyczyn tego spadku może być świadomość starszych dzieci, że nie wypada się przechwalać, i wynikający stąd umiar w opisywaniu własnych zdolności (Ruble i Frey, 1987).

Dziewczęta w tym wieku wyrażają więcej negatywnych samoocen niż chłopcy (Frey i Ruble, 1987). Mają tendencję do konstruowania obrazu siebie w roli uczennicy bardziej na podstawie tego, co dzieje się w klasie, a w mniejszym stopniu na podstawie swoich osiągnięć szkolnych. Odwrotna prawidłowość występuje u chłopców (Entwisle i in., 1987). Te różnice płciowe nie są do końca wyjaśnione, lecz mogą

byc spowodowane odmiennym sposobem traktowania dziewcząt i chłopców przez nauczycieli, o czym powiemy dalej.    -/“JM

yuczona bezradność Głównym wyznacznikiem sposobu widzenia siebie w roli

rv p ^oczywi^^cie Powodzenie w nauce. Jak należy się spodziewać, dzieci, które

komnpfp³^^ ^^{0bie z w}y^maganiami szkoły, nabierają przekonania o swoich wyższych

niskie Okaz ° ’ ^{3 Słab}' ^uczniowie dochodzą do wniosku, że ich kompetencje są żuje się jednak, że rodzaj otrzymywanych informacji zwrotnych oraz spo-

1

0 VV

5 klas szkoły podstawowpTk^T ^szko,nic,wa- ⁰ którym tu jest mowa, dzieci po ukończeniu to związane z t_{ym ze} niektórej'^{naukę w ,e}l samej szkole lub przechodzą do innei Jest

2

junior high school (co odonwian ° ^{y fjrowadz}3 nauczanie na poziomie tzw. elementary schoo

3

^ria Poziomie elementary school ^^ar™^nie* ^więcei polskiej szkole podstawowej), niektóre zaś tylko