Obraz5

-uzasadnione zadowolenie człowiek żyjący w obiektywnie korzyst nych warunkach postrzega swoje życie w pozytywnych kategoriach i ma w efekcie poczucie wysokiej jakości życia;

-dylemat niezadowolenia - człowiek żyjący w obiektywnie korzystny^ h warunkach postrzega swoje życic w negatywnych kategoriach i ma w efekcie poczucie niskiej jakości życia;

-paradoks zadowolenia - człowiek żyjący w obiektywnie niekorzyst nych warunkach postrzega swoje życie w pozytywnych kategoriach i ma w efekcie poczucie wysokiej jakości życia;

-uzasadnione niezadowolenie - człowiek żyjący w obiektywnie nieko rzystnych warunkach postrzega swoje życie w negatywnych katego riach i ma w efekcie poczucie niskiej jakości życia (zob. Pasikowski, Sęk, 1994, s. 77-87).

Tabela 6. Obiektywny i subiektywny (rozumiany jako efekt przeżywania i poznawania) aspekt definiowania jakości życia według S. H. Filippa i D. Fcrringa

Obiektywne warunki	Subiektywna ocena jakości własnego życia
życia	pozytywna	negatywna
korzystne	(ł- +) zadowolenie uzasadnione	(+ -) dylemat niezadowoleni.
niekorzystne	(- +) paradoks zadowolenia	(- -) niezadowolenie uzasad nionc

Źródło: zob. Pasikowski, Sęk, 1994, s. 111.

W pracy nauczycielskiej szczególnie ważne jest zorientowanie na rozwój. Służy mu rzetelna ocena zjawisk i procesów, które są udziałem nauczycieli wychowawców oraz ich uczniów. Wiele cech osobowościowych i właści wości nauczyciela określa specyficzny sposób i jakość jego funkcjonow.i nia w zawodzie i życiu osobistym. W pewnym stopniu rozwój związany jest z autonomią, podmiotowością, samodzielnością, systemem przekonań opartym na określonym systemie wartości, z podejmowaniem własnych decyzji, przyjmowaniem osobistej odpowiedzialności, a w sensie najbat dziej ogólnym - z panowaniem nad swoim życiem.

Ocenę jakości życia przez nauczycieli kształtuje wiele czynników oso bowych i obiektywnych wyznaczników, do których można /.ilu zyi: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, status społeczno ekonomii/n\, mal/enslwo

i d/leci (rodzinę), wsparcie społeczne, bezroboi ie, religię, kulturę, cywili ».t< |ę, warunki polityczne i inne (por. Argyle, 2004b; Czapiński, 1994; Der In , 1995) oraz ich przemiany w ostatnich kilkudziesięciu latach (zwłaszcza omany w czasie transformacji ustrojowej w Polsce (zob. Czapiński, 2()<>2a, - 'i. 48; Szpakowska, 2003, s. 113-243) i zmiany społeczno-polityczne na iwie* ie). Obiektywne determinanty życia nie są jedynymi, które decydu |,| o subiektywnej ocenie jego jakości przez nauczycieli. Stanowią je tak h wspomniane cechy osobowe (predyspozycje psychiczne) nauczycieli, r którymi ściśle wiąże się siła motywacji do działania, stawianie celów oraz w\bór i realizacja wartości. Według D. Rybczyńskiej, wymienione wyżej elementy stanowią zintegrowany system czynników motywacyjno-dąże ulowych. Według autorki, poziom jakości życia uzależniony jest od oc/.c I lu .ni indywidualnych i społecznych, od rodzaju aktywności jednostki i jej wyborów życiowych. Wszystkie te cechy mają wpływ na samoocenę i sa iilnn ali/.ację człowieka. Podsystem ten, w połączeniu z przestrzenią życia • /łowicka, wywiera wpływ na poczucie sensu życia, a ten z kolei na jego |iikośi (Rybczyńska, 1998,s. 19).

W mniejszej publikacji przyjęto założenie, że badanie oceny jakości ży ■ u wymaga analizy indywidualnych przeżyć i ocen, gdyż prawdopodob mi każdy człowiek jest w stanie określić ich wartość. Dlatego w analizach teoretycznych i badaniach zwrócono uwagę na takie wyznaczniki jakości jtyi la nauczycieli, jak: wartości, cele i motywy (dodatkowo na jej obiektywne aspekty oraz zmienne demograficzne).

Założono również, że ramowe ujęcie zagadnienia jakości życia pozwoli

.....knąć /byt szerokiej analizy i wniosków, a wsparcie rozważań teoretycz

hm li materiałem empirycznym, który uczy dyscypliny i pokory wobec lak lnu, ..pozwoli zabezpieczyć przed gołosłownym wyrażaniem opinii” (Kio 4a I‘>k2, s. 150 151; por. Nałaskowski, 1998).

Wartości a ocena jakości życia

W badaniach podjęto próbę diagnozy wartości i przedłożono je (za M Kokę,u hem) nad postawy / kilku powodów: po pierwsze - wartość jest

W ,ii ii i ■ ■ * inni |Hi)l|iiii/i|itl.iiVnim | |'.iii iwy. 1'nnli Wii/ li,iklu|i ntę jr ),ikn niolywy ukimin kllWll)i|i i •l/lnl,lilii ,i li nv*. ,i ii I. itr lilililii i|ilnc n 1/,||,| iii, ilu WiIIIimh I (Zoli, < Hol, I OHO, 11)

flfc