Obraz2 2

ze, społe->, co sama powinno łi jej moż-zyszenie). lednostkę

konstytucji e we wstę-e zwykłym z zasad or-rgany pub-inia prawa enia zadań iz ustalenia

rpretowana y traktować rzecznego, esi w stanie »lub świad-Dwinien za-?rzewidując . wanie pra-ka, która nie i źródeł lub apewniło jej \inie z art. 2 i rodzina nie r.Ych upraw-stwierdzenie Kxy społecz-ri przesłankę ; samorząd ach kryzysowej i oraz kry-lośd. Dlatego «r vch warun-

: - i 4;K Stopka,

'• .Warszawa2000, r: 1-2 s. 3in.

. i H. Izdebski,

ków. Takie regulacje mają przeciwdziałać przekształceniu się pomocy społecznej w system prostego rozdawnictwa. Ich celem jest skuteczne wpływanie na świadczeniobiorców tak, by samodzielnie starali się pokonywać życiowe trudności, a pomoc społeczną traktowali jedynie jako przejściowe źródło wsparcia. Wzmocnieniem zasady pomocniczości jest konieczność spełnienia kryterium dochodowego, wymaganego przy większości świadczeń pieniężnych. Tym samym pomoc ta trafia do najuboższych i najbardziej potrzebujących. Ponadto omawiana zasada wyraża się w regulacjach dotyczących ustalania sytuacji majątkowej osób ubiegających się o świadczenia oraz w określeniu zasad zwrotu świadczeń i ponoszenia kosztów niektórych rodzajów wsparcia przez ich beneficjentów.

Należy dodać, że w ustawie o pomocy społecznej zasada subsydiarności nie została opisana w kontekście więzi i powinności rodzinnych. Otrzymanie pomocy społecznej zasadniczo nie zależy od możliwości wsparcia przez osoby najbliższe. Jedynie przy usługach opiekuńczych poruszany jest problem pomocy rodzinnej. Warto przypomnieć, że pomocniczość oznacza przede wszystkim próbę rozwiązania problemów życiowych w najmniejszej wspólnocie - rodzinie. W Polsce istnienie pomocy wewnątrz rodziny nie znajduje przełożenia na ograniczenie roszczeń wobec instytucji państwowych. Pod tym względem zasada subsydiarności nie została przyswojona ani w regulacjach prawnych, ani postawach społecznych¹².

Zasada pomocniczości wyraża się również w podziale zadań pomocy społecznej między państwo i samorząd terytorialny, a także w rozdzieleniu obowiązków pomiędzy gminę, powiat i województwo samorządowe. Zasadniczo pomocą społeczną zajmuje się samorząd terytorialny. Zadania administracji rządowej mają tu raczej charakter kontrolno-nadzorczy, programowy i planistyczny. Zadaniem samorządu jest zaspokajanie potrzeb wspólnot lokalnych i regionalnych, zaś pomoc społeczna niewątpliwie mieści się w tych potrzebach. Najwięcej zadań w omawianej dziedzinie wypełnia gmina, ponieważ jest ona najmniejszą jednostką samorządu terytorialnego, znajduje się najbliżej obywateli i najlepiej potrafi wskazać na ich potrzeby. Zadania, które przekraczają możliwości finansowa i organizacyjne gminy, zostały powierzone większym wspólnotom - powiatowi i województwu samorządowemu. Zasada pomocniczości w sferze ustroju administracji publicznej sprowadza się do powierzenia zadań publicznych podmiotom na możliwie najniższym poziomie organizacyjnym. Zadania te najczęściej przypadają podmiotom zdecentralizowanym - organom samorządu terytorialnego. Decentralizacja sprzyja wypełnianiu zasady pomocniczości. Wynika z niej obowiązek rozmieszczenia zadań i kompetencji na optymalnym dla jednostki niskim szczeblu administracji. Zbliża to wiaściwe organy nie tylko do samej jednostki, ale i do okoliczności faktycznych, na podstawie których dochodzi do rozstrzygania spraw indywidualnych¹³.

¹² S. Golinowska, Pomoc społeczna w koncepcjach współczesnego jiaństwa opiekuńczego, Pol. Spot. 1998,

nr 7, s. 4.

¹³1 Bąkowski, Administracyjnoprawna sytuacja jednostki w świetle zasady pomocniczości, Warszawa 2007, s. 182.

49