Obraz8 2

•.ej sytuacji ży-e scu zamiesz-cnić jegotrud-ęzenia. Ponad-ać najbardziej r zaznaczyć, że zez organ wy-y obiektywnej, r pieniężnych, że przyznanie rzez stronę do-

ej

i procesowych (tyczy również ości wszczęcia *nego postępowego, doręcza-postępowania W postępowa-'konać zmiany rekże na nieko-j szczęcia po-*.T»ym, w wielu icjach nie ubie-r eznajomością rrawnością czy ji powołane do arania zmierza-awie o pomocy : .padki działań linistracyjnego.

: nv dzieci i za-

a Pozycję orga-i do skarżącego, an musi czuwać ależytego infor-łz do czuwania, ćw prawa. W li-w a nia wyrażona Jdzielanie infor

macji przez organ jest szczególnie doniosłe w postępowaniach z zakresu pomocy społecznej, w których strony często nie mają rozeznania w przysługujących im prawach. Organ powinien udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień i wskazówek, pouczać je np. w zakresie możliwości wniesienia środków zaskarżenia. Omawianą zasadę można by zawrzeć w ogólnej regule informowania obywateli przez organy państwowe, głównie o zasadach funkcjonowania tych organów oraz o obowiązującym prawie. Choć informacja często nie wywołuje bezpośrednich skutków prawnych, może wpływać na realizację uprawnień lub obowiązków jej odbiorcy lub osób trzecich²³. Zasada informowania w pomocy społecznej powinna być obecna nie tylko w postępowaniu w sprawie przyznawania świadczeń. Pracownicy jednostek organizacyjnych pomocy społecznej powinni informować osoby zwracające się o pomoc o przysługujących im prawach, powinni udzielać porad i wskazówek, kierować do odpowiednich instytucji. Mogą również domagać się informacji od innych organów, w celu ustalenia rodzaju świadczeń i ich wysokości.

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu polega na aktywnym uczestniczeniu strony w tym postępowaniu. Zasada ta wyraża się w różnych uprawnieniach stron i odpowiadających im obowiązkach organu prowadzącego postępowanie, chodzi tu np. o takie czynności procesowe, jak: przeglądanie akt sprawy, zgłaszanie wniosków dowodowych, zadawanie pytań świadkom, wypowiedzenia się strony przed wydaniem decyzji, wniesienie zażalenia i odwołania. Można stwierdzić, że myślą przewodnią jest tutaj współudział strony w ustaleniu stanu faktycznego i prawnego sprawy. Omawiana zasada w postępowaniu wyjaśniającym z zakresu pomocy społecznej wyznacza sytuację prawną osoby ubiegającej się o świadczenie. W jednym z wyroków NSA uznał, że wywiad społeczny, będący podstawą orzekania o przyznaniu uprawnień z pomocy społecznej, w⁷ pełni podlega przepisom o dowodach uregulowanych w kodeksie postępowania administracyjnego²⁴. Zatem zgodnie z zasadą czynnego udziału strona ma prawo zaznajomić się z całym materiałem dowodowym zebranym na podstawie wywiadu środowiskowego. Organ zaś, rozpoznając sprawę, zobowiązany jest umożliwić stronie wypowiedzenie się na temat całości dowodów zgromadzonych podczas wywiadu.

Kolejną zasadą postępowania administracyjnego jest zasada trwałości decyzji. Przyjmuje się, że „dla organu administracyjnego decyzja obowiązuje od chwili jej prawidłowego doręczenia lub ogłoszenia, dla strony od chwili, gdy stała się ostateczna"²’. Trwałe są decyzje ostateczne, od których nie służy dwolanie, które korzystają z domniemania prawidłowości, obowiązują i są wykonalne. Zasada trwałości decyzji idzie w parze z zasadą ochrony praw nabytych oraz umacnia zaufanie obywateli do organów' publicznych. Jednak trwałość decyzji nie może mieć charakteru bezwzględnego, toteż ustawodawca przewiduje jej ograniczenia. Są to różne przypadki uchylenia, zmiany,

zasada czynnego udziału stron w postępowaniu

zasada trwałości decyzji

te: ..y.racyjne - ogólne, Z2wa 2004, s. 20.

IW ? 82; inne stano--j Z. poz. 105.

³ Zob. W. Taras, Prawni/ obowiązek informowania obywateli przez organy administracji państwowej, PiP :^j88,z. 1, s. 67.

²⁴    Wyrok NSA /. dnia 30 września 1988 r., I SA 1458/87, OSP 1990, z. 11-12, poz. 400.

²⁵    J. jendrośka, Polskie postępowanie administracyjne i sadowoadministracyjne, Wrocław 2003, s. 115.

55