Obraz1

słowiańskich powstały nowe spółgłoski, nie znane językowi praindoeuropejskiemu ani wczesnoprasłowiańskiemu (por. § 68): zmiękczone czylispaiatalizowane (przezsamogłoski przednie) oraz miękkie czyli paiatalne (zmiękczoneprzez/).

§ 70. Wpływ samogłosek przednich na poprzedzające spółgłoski. Spółgłoski twarde wargowe oraz zębowe i r pod wpływem następujących samogłosek przednich i, e, ę, b, e stawały się spalatalizowane czyli zmiękczone (por. § 24, 68), np.:

ps.

*poiti

*byti

*korva

Heto

*voda

*vezę

*piti *biti *korve *vb lete *vb vode *veześb

poi. poić być krova lato voda vozę

pic b ’ić krove v leće v voje veżes

Proces miękczenia spółgłosek welarnych przebiegał inaczej. Spółgłoski welarne k, g, x w pozycji przed samogłoską przednią nie tylko ulegały palatalizacji, ale również przesuwały swą artykulację ku przodowi jamy ustnej, skutkiem czego k ^ ć lub c \ g ^ z lub f ,x ^ s lub Zjawisko to nosi nazwę palatalizacji spółgłosek welarnych (tylnojęzykowych).

§ 71. Pierwsza pałatalizacja k, g, ch. Pierwsza pałatalizacja spółgłosek welarnych polegała na przejściu k, g, x przed samogłoskami przednimi i_p e, ę, b, e_pr, 1 \ w c, z, ś:

Np.: ps, *męka : (*mękiti ^ ) męćiti poi. męka : męćić *pekę    :    (*pekesb ^) pećesb    pekę    :    pećes

*noga    :    (*nogbnbjb ^) nozbnbjb    noga    :    nożny

*dorga    :    (*dorgbka ^ ) dorzbka    droga    :    dróżka

*suxbjb    :    (*suxiti ^) susiti    suxy    :    snsyć

Pierwsza pałatalizacja A:, g, x dokonała się na gruncie prasłowiańskim jeszcze przed rozpadem prasłowiańszczyzny na trzy zespoły dialektalne. Dzięki temu wyniki jej zostały odziedziczone przez wszystkie języki słowiańskie, np.: poi. męka : męczyć, ros. muka : mućit \ s-c-s męka : męćiti; poi. mogę : możesz, ros. mogn : możes, s-c-s mogę : możesi; poi. suchy : suszyć, ros. swcoj : susit \ s-c-s suxb : susiti.

63