Obraz41

Nowy impuls do badan nad nauczaniem programowanym dało poszukiwanie możliwości programowania procesu uczenia się problemowego lub - jak je określają niektórzy - próbiemowo-strukuiralnego. Głównym powodem tych poszukiwań jest przekonanie, ze klasyczne sposoby programowania, stosowane na większą skalą, przyzwyczajają ucznia do biernego nadążania za kolejnymi pytaniami-poleceniami. co w konsekwencji wpływa na kształtowanie się postaw pasywnych u młodzieży szkolnej. W ten sposób programowanie utrwalałoby te postawy, które są nieuniknionym skutkiem metod podających. Stad nowsze sposoby programowania zmierzają do zwiększenia stopnia aktywności i samodzielności uczniów, a jeszcze dalej idąc. do wprowadzenia problemów w orbitę nauczania programowanego. Jak widzieliśmy, stanowiły już one cześć programu blokowego.

Dalszym krokiem są próby stworzenia no w ej metody programowania, która byłaby metodą problemową. Jednym z pierwszych badaczy jest w tej dziedzinie A JM. Matmszkin. W swojej książce Problemnyje situacyi w myszUnii i oduczeni i (1972) rozpatruje on możliwości tworzenia sytuacji problemowych w nauczaniu programowanym. Przedstawił on ogólny schemat programu takiego problemowego uczenia się (tab. U).

	TABELA 11 Schemat programu uczenia się problemowego
Klatka	Funkcja klatki
I	Prezentacja zadania problemowego lub warunków tworzących sytuację probłe-nsową.
2	Przedstawienie informacji koniecznych dla realizacji zadania (przyswajanych wiadomości). Mogą one być w klatkach rozgałęzionych, zawierających informację ! uzupełniającą.
3	1 Kontrola rozwiązania (kontrola przyswojenia) obejmująca podstawowe typy
	l sprzężenia zwrotnego i opis podstawowych sposobów rozwiązywania, pcowa* i 1 dzących do prawidłowej odpowiedzi. Może znaleźć się w specjalnych klatkach.
4	| Przejście do następnej klatki głównego toku programu lub do klatki ,
	I rozgałęzionej w zależności od cech przyswajania. __

Ponieważ opanowaną za pośrednictwem programu nową zasadę może sobie podmiot nie w pełni uświadamiać, w następnej sekwencji umożliwia się mu jej zastosowanie w innych warunkach. Toteż następny problem wiąże się z odkryciem lub zastosowaniem tej zasady w warunkach odpowiednio zmienionych W miarę uogólniania i utrwalania zasady zmniejsza się pomoc udzielana uczniowi przez program, jak i kontrolę, tak potrzebną na pierwszych etapach.

W Polsce badania nad nauczaniem problemowo-programowanym prowadzi się głównie w Poznaniu. Kierownik tych badań, Kazimierz Denek rozwiązywanie problemów na tej drodze uznaje za możliwe. Według niego ..sprrM zasadniczej wagi jest nauczenie uczniów tworzenia reguł heurystycznych, pa.ni-doheury stycznych i przepisów algorytmicznych. Od tego, czy i w jakim stopniu uczniowie potrafią formułować problemy, pytania naprowadzające, poleceń;.*

algorytmiczne itp.. zależy możliwość i zakres stosowania tego typu progn-mów'*¹. Sformułowania powyższe nie świadczą jeszcze o tym. że ich autor jest w pehii przekonany o wartości nauczania próbie mowo-programowanego.

Jeszcze bardziej złożone badania prowadzi się nad programami, w których stosowane są komputery (tzw. computer-assisted instruction). O ile dotychczasowe programy są układami sztywnymi, opracowanymi przed rozpoczęciem uczenia się. o tyle programy komputerowe ulegają zmianom w procesie nauki, a zmiany te zależą od reakcji ze strony ucznia Stąd też nadaje się im nazwę programów samoorganizujących się. Pierwszym twórcą takich programów był Gordon Pask. Zasięg zastosowań programów tego typu wzrasta z roku na rok. Stosuje się je chętnie przy nauce czynności manualnych, np. pisania na maszynie, gry na instrumentach klawiszowy ch, nauce jazdy samochodem i in. W czasie nauki pisania komputer dyktuje tempo, rytm i siłę uderzeń, sygnalizuje wszystkie niedokładności i zależnie od nich ustala kolejne fragmenty programu.

W USA programy komputerowe realizuje się a większa skalę. min. * nauczaniu Szyki, chemii. termodynamiki i języka rosyjskiego. Aby umożliwić posługiwanie się komputerami. Mroczy się odpowiednie ośrodki komputerowe, podczas gdy w niektóry ch klasach są ty lko tzw. końcówki (armóuOi zapewniające połączenie klasy z ośrodkiem komputerowym W podobny sposób korzysta się z komputerów w wielu innych krajach, w tyia i w Polsce

Środki eksponowania programów

Do podstawowych środków służących do ekspozycji programu należą podręczniki programowane i urządzenia zwane maszynami dydaktycznymi.

Podręczniki programowane

Choć podręczniki programowane pojawiły się stosunkowo niedawno, zyskały sobie dużą popularność. W niektórych krajach stanowią one konkurencję dla konwencjonalnych podręczników , wtedy zwłaszcza, gdy obejmują pełne kursy różnych przedmiotów nauki w- szkołach przedmaturalnych czy wyższych, kh dużą zaletą jest to, że eksponują materiał starannie opracowany, poddany gruntownej analizie merytorycznej i logicznej oraz należycie usystematyzowany. Ważne jest więc to. że nic zawierają luk i że wolne są od ogólników. Przy tym wszystkim bardziej niż podręczniki konwencjonalne H^yjąją one pracy indy w i dualnej, są w nich bowiem momenty wzmocnienia i kontroli.

Wady podręczników programowanych są wadami programów, które uę w nich eksponuje. Właśnie ze względu na charakter programów podręczniki programowane zwykle dzieli się na podręczniki o strukturze liniowej, rozgałęzionej bądź mieszanej.

1

K Dcndk “\r\T---r~ ** ¹    ‘I¹    •— w Ibfc&tWoęegiowy-'"

ł«KXarX

Ml