Obraz5

placówki pobyt dziecka w nich ma jedynie charakter przejściowy. Docelowe dziecko powraca do rodziny naturalnej lub zostaje umieszczone w rodzinie zastępczej.

8.3. Zasady funkcjonowania rodzin zastępczych

piecza zastępcza    Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej i placówce opiekuńczo-wy

chowawczej należy do tzw. pieczy zastępczej wykonywanej nad dzieckiem. Problematyka pieczy zastępczej jest jednym z tych zagadnień, które w szczególny sposób zbliża regulacje prawa rodzinnego i prawa administracyjnego (obejmującego prawo pomocy społecznej). Opieka nad rodziną i dzieckiem wykonywana w ramach pomocy społecznej musi być zgodna z podstawowymi zasadami prawa rodzinnego. Przede wszystkim powinna uwzględniać zasadę autonomii rodziny i prymatu rodziców w wychowywaniu dzieci. Jak juz wspomniano, nadrzędnym celem pomocy ma być umożliwienie rodzinie wy pełniania jej funkcji. Pomoc zmierzająca do realizacji tego celu powinna mieć miejsce również wtedy, gdy zaistnieje potrzeba zorganizowania dla dziecka opieki zastępczej. Wówczas należy udzielić pomocy reintegracyjnej w celu odbudowy więzi rodzinnych, a umieszczenie dziecka poza rodziną powinno być postrzegane jako forma wsparcia tej rodziny.

Przez długi okres funkcjonowanie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych objęte było regulacjami dotyczącymi systemu oświaty, obecnie zagadnienia te są częścią prawda pomocy społecznej. Przemianom organizacyjno-prawnym towarzyszyła zmiana koncepcji funkcjonowania pieczy zastępczej oraz celów i form udzielania wsparcia rodzinom naturalnym Funkcjonujący wcześniej system miał wiele wad. Przede wszystkim odznaczał się centralizmem finansowania opieki zastępczej, kolektywizmem w oddziaływaniach pedagogicznych i długoterminowym pobytem dziecka poz. rodziną naturalną. Pomoc koncentrowała się na dziecku, a nie na jego relacjach z rodziną, a wobec rodziców okazywano niechęć, brakowało równie: współpracy między sądami a instytucjami organizującymi i wykonującym opiekę zastępczą¹³.

rola rodziny    Rodzina zastępcza to zbliżona do modelu wychowania w naturalnej r. -

zastępczej dżinie instytucja prawna wyodrębniona przez przepisy prawa spośród inny.

struktur i form organizacyjno-prawnych o podobnych celach¹⁴. Podstawo’.', i funkcją rodziny zastępczej jest zapewnienie dziecku faktycznej pieczy w >;. tuacji, gdy opieka nad dzieckiem przejściowo lub stale nie może być spraw w^rana przez jego rodziców. W takiej sytuacji skierowanie dziecka do placów • opiekuńczo-wychowawczej powinna poprzedzać próba umieszczenia go w r dżinie zastępczej. Rodzina taka może być ustanowiona również dla dzieci

¹³ M. Andrzejewski, Współpraca sądów rodzinnych i instytucji pomocy społecznej w umieszczaniu-poza rodziną, PiP 2003, z. 9, s. 90.

^,J J. Winiarz, Prawo rodzinne, W'arszawa 1994, s. 247; zob. szerzej na temat definicji rodziny za-v czej M. Safjan, Instytucja rodzin zastępczych. Problemy prawno-organizacyjne, Warszawa 1982, s. 21 i n.