Obraz (8)

4. Majątek, fundusze i wynik finansowy przedsiębiorstwa 173

dochody z tytułu wszystkich pozostałych elementów wynagrodzenia, przy czym w niektórych przypadkach są to kwoty rzędu kilkudziesięciu i więcej milionów dolarów rocznie¹.

Systemy bodźców stosowane wobec naczelnego kierownictwa w korporacjach amerykańskich zawierają wiele rozwiązań, które można stosunkowo łatwo wykorzystać w innych krajach, w tym również w Polsce, zwłaszcza w spółkach akcyjnych. Zawierają też jednak pewne cechy specyficzne, które nie pozwalają na mechaniczne ich przenoszenie do innych krajów.

Charakterystyczną i zarazem budzącą kontrowersje (także w samych Stanach Zjednoczonych) cechą systemów bodźcowych stosowanych w korporacjach amerykańskich jest to, że dopuszczają one ogromne zróżnicowanie dochodów pomiędzy różnymi osobami w danej spółce oraz między spółkami².

4. Majątek, fundusze i wynik finansowy przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo posiada określony majątek umożliwiający prowadzenie działalności produkcyjnej, handlowej lub usługowej. Majątek ten składa się z wielu składników (budynki, maszyny, urządzenia, materiały, wyroby gotowe, środki pieniężne itp.), które w trakcie prowadzenia działalności są wykorzystywane i ulegają zmianie. Wszystkie zmiany majątku są ewidencjonowane w rachunkowości przedsiębiorstwa.

Majątek przedsiębiorstwa można podzielić na dwie podstawowe kategorie:

1)    majątek trwały,

2)    majątek obrotowy.

Takie składniki majątku, jak: grunty, maszyny, urządzenia produkcyjne, budynki, środki transportu, zalicza się do środków' trwałych. Charakteryzują się one tym, że: (1) wykorzystywane są w długim okresie i służą do produkcji wielu wyrobów, zachowując przez cały okres użytkowania swą naturalną postać, (2) zużywają się (poza gruntami) stopniowo i powoli tracą swą wartość użytkową, (3) przedstawiają określoną wartość pieniężną, której odpow iednie części stopniowo są przenoszone na wytwarzane za ich pomocą produkty. Do majątku trwałego zalicza się rówmież pewne wartości niematerialne będące własnością przedsiębiorstwa, takie jak: patenty, rozwiązania techniczne i organizacyjne oraz długoterminowa lokaty kapitałowe.

1

   Na przykład, wśród naczelnych menedżerów amerykańskich korporacji badanych przez czasopismo „Forbes” najwyższe dochody z opcji na akcje osiągnął w 1991 r. A.CTReilly, szef spółki H.J. Heinz, który zarobił na przyznanych mu wcześniej akcjach ponad 71 min doi. (Patrz: ..Forbes” z 25 maja 1992 r., s. 175), w 1992 r. zaś T. Frist. Jr., szef spółki HCA Hospital Corp., który uzyskał z tego Mułu kwotę 126 min doi. („Forbes” z 24 maja 1993 r., s. 119).

2

   G.S. Crystal, jeden z najwybitniejszych specjalistów amerykańskich w zakresie bodźców dla menedżerów, oceniał swego czasu, że stosunek całkowitego wynagrodzenia typowego szefa wielkiej torporacji do wynagrodzenia typowego robotnika wzrósł w amerykańskim przemyśle przetwórczym z około 35 razy w 1974 r. do około 120 razy w 1991 r. (Patrz: G. S. Crystal. In Search ofExcess. The Chercompensation of American Executives, New York 1991, s. 27-31).