Obrázek (13)

kontroli wewnętrznej, czyli podatne na kontrolę zewnętrzną. Ten typ często zbliża się do kategorii osób o wyuczonej bezradności.

4- Jakkolwiek Wałęsa nie ma w pracy zawodowej większych osiągnięć, co więcej, jest często z niej zwalniany, a także nie podnosi poziomu swego wykształcenia (w klasie robotniczej tendencje do kształcenia się były na ogół słabe), jego obraz własnej osoby jest ogólnie biorąc pozytywny. Jest on akceptowany przez kolegów w pracy, pozytywnie oceniany za swe zaangażowanie i aktywność przez grupy kontes-tatorów. J. Drogon pisze o nim: „Jest otwarty, uczciwy wewnętrznie, raczej taki bezpośrednio koleżeński”¹. Wałęsa uświadamia sobie wyraźnie swoje skłonności i umiejętności przywódcze. Ma świadomość swej społecznej, organizacyjnej efektywności. W strajku grudniowym 1970 r. odegrał rolę inicjatora wystąpień, lecz w rozgardiaszu przepychanek Z milicją „zagubił się”. W wydarzeniach sierpniowych wysuwa się wyraźnie na pierwszy plan; jest nie kwestionowanym przywódcą robotniczym. Jest przewidywany przez WZZ na głównego manewrowego” strajku. W czasie strajku uczy się praktycznie oddziaływania na tłum, łącząc odwagę z ostrożnością. Stwierdza wyraźnie: „Gdybym czuł, że w tym gronie jest ktoś zdolny do udźwignięcia, może bym odpoczął, wypuścił kogoś na dalsze prowadzenie, ale nie widziałem. Wiedziałem natomiast na pewno, że ludzie nie pójdą za żadnym najwspanialszym teoretykiem. Jednak zaszły sytuacje w pewnym sensie nieodwracalne; nie mogłem ustąpić pola, bo W pierwszych dniach strajku w stoczni robotnicy właśnie ninie wybrali. Kiedy sięgnąłem po przywództwo w pierwszych godzinach strajku, uznali moje prawa i przyznali mi je. To było prawo niezbywalne, choć nigdzie nie zapisane, oparte na ^ufaniu między takimi samymi ludźmi jak ja. Dla strajkujących byłem wystarczająco mądry. Mądrzejszego nie chcieli”².

Wałęsa rozumie, że wyraża interesy robotników, że jest jednym z nich. Czuje więź z nimi i ciężar ich zaufania, mimo to zachowuje się pewnie, szybko podejmuje decyzje, nie daje się zaskoczyć. fWyraźnie zaznacza się jego charyzma; swoją władzę i wpływ zawdzięcza nie formalnym funkcjom, ale zaufaniu robotników, bezpośredniemu, sugestywnemu wpływowi na ich zachowania.

♦ Ważnymi składnikami struktury osobowości Wałęsy są otwartość poznawcza, plastyczność myślenia i działania. Pisze wręcz: „Ja nie jestem sekciarzem, chciałem wszystkich mieć wokół siebie”³. Nie jest ciasnym doktrynerem, ekstremistą, utopistą. Ten chłop, robotnik, który stanął na czele potężnego ruchu społecznego, jest pragmatykiem, realistą utrzymującym stałą więź z ludźmi, otwartym na nowe idee, koncepcje, zmieniającym załeźnie od rozwoju sytuacji i aktu-alnych warunków metody działania. Jest odpowiedzialny i rozważny, ale w sprzyjających warunkach skłonny do ryzyka. Pisze; „Zawsze stawiam się w sytuacji przeciwnika, oceniam jego możliwości, przewiduję jego reakcje”. Doświadczenia społeczne lat siedemdziesiątych, a szczególnie doświadczenia sierpniowe kształtują zręby osobowości społecznej dynamicznego trybuna ludowego, a także rozważnego polityka.

O ile tożsamość społeczna Wałęsy, związana ściśle z afiliacjami polityczno-społecznymi i zawodowymi, silnie zarysowała się wiatach 1970-1980, o tyle tożsamość osobowa była dość niewyraźna i nieokreślona. Wałęsa niewątpliwie przejawiał pewne zainteresowania, preferencje, miał jakieś życie prywatne, ale mało na ten temat wiadomo. Wiemy tylko, że nie był zbyt. pilnym uczestnikiem życia kulturalnego, mało czytał, nie chodził do teatru, na wystawy, najwyżej co pewien czas do kina. Był z pochodzenia chłopem, robotnikiem w pierwszym pokoleniu. Jego styl życia był typowo robotniczy. Miał mało czasu dla siebie; zmęczony ciężką pracą fizyczną lub bezrobotny, myślał o tym, by zapewnić licznej rodzinie znośne warunki materialne. Zaangażowany w dzia-

25

1

   Cyt. za: tamże, s. 111.

2

   Tamże, s. 144.

3

Tamże, s. 145.