Obrázek (56)

społecznej i politycznej. Czynny udział w życiu społecznym był dla Wałęsy niezastąpioną szkołą tworzenia nowego, oddolnego modelu władzy, troszczącej się o interesy mniejszych lub większych społeczności i grup zawodowych. Przywiązywanie mniejszej wagi przez Wałęsę do spraw organizacyjnych i administracyjnych było związane ściśle z wstępnym etapem budowania społeczeństwa obywatelskiego, niechęcią do biurokracji i formalizowania życia politycznego i społecznego (profesor Lech Falandysz, były minister w Kancelarii Prezydenta, prezydenturę Wałęsy określił jako romantyczną). Na dalszych etapach rozwoju tego społeczeństwa powinna, według Wałęsy, być przywrócona równowaga; etos republikański oraz etos liberalny związany z planowaniem i efektywnością muszą być organicznie skojarzone. Wałęsa jako pragmatyk i praktyk trafnie odczytywał te mechanizmy rozwojowe ustroju demokratycznego.

Świadczy o tym m.in. jego polityka w stosunku do Komitetu Obywatelskiego. W wywiadzie udzielonym „Gazecie Wyborczej” 20 czerwca 1990 r. powiedział m.in.: „Przejście Polski od systemu do systemu jest bardzo trudne. Żeby się to odbyło bez kłótni, logicznie, potrzebny jest Komitet Obywatelski, który dopuszcza wszystkie ugrupowania na zasadzie kooptacji. Komitet ma być wielkim forum, gdzie różne orientacje mają wspólnie dopracowywać sę propozycji decyzji, gdzie mają się rysować prowizoryczne mapy Polski demokratycznej”. W dalszej części wywiadu Wałęsa podkreślał: „Ja chcę z Komitetu Obywatelskiego odejść, ale odejdę, gdy Komitet będzie uporządkowany. Do dziś nie ma regulaminu...”.

Działacz społeczny, mąż stanu jest jak aktor stale na widoku i podlega ustawicznemu testowaniu i weryfikacji. Testami są sytuacje decyzyjne, trudne okresy polityczne, społeczne, ekonomiczne, dobór współpracowników, stosunek do oponentów, przeciwników itp. Działacz społeczny, polityk w mniejszym lub większym stopniu mogą być zaangażowani w wydarzenia, mogą nadążać lub spóźniać się ze swymi decyzjami i reakcjami. W społeczeństwie otwartym, demokratycznym, polityka weryfikuje społeczeństwo poprzez własne opinie, wybory, środki masowego przekazu.

Wałęsa jako działacz związkowy, a potem społeczny, polityczny był wielokrotnie poddawany trudnym testom. Zdradzali go najbliżsi współpracownicy, poddawano go trudnym egzaminom, np. w sprawach antysemityzmu. Prasa, szczególnie „Gazeta Wyborcza”, telewizja rządzona przez Andrzeja Drawicza stale w 1990 r. krytykowały go, a w drugiej połowie tego roku wręcz szkalowały. Wałęsa z tych testów i egzaminów wychodził najczęściej zwycięsko. Pomagała mu w tym jego osobowość, autentyzm, uczciwość, sprawiedliwość wewnętrzna, dojrzałość polityczna i moral-no-społeczna. Uogólniając można stwierdzić, że Wałęsa w trudnym okresie stanu wojennego, a następnie w okresie przechodzenia od komunizmu do demokracji i w okresie prezydentury sprawdził się pozytywnie pod względem osobowościowym. W szrankach politycznych osobnicy o słabym ego, nieuczciwi, niedojrzali społecznie i emocjonalnie przegrywają po krótszym lub dłuższym okresie zmagań. Wałęsa nie tylko utrzymywał się na powierzchni życia społecznego i politycznego, ale wykazał, że jest wybitnym mężem stanu, zręcznym politykiem i że ma niebanalną osobowość.

Główne rysy tej osobowości staraliśmy się w przekroju rozwojowym przedstawić. Nasza psychologiczna prognoza oparta na analizie osobowości Wałęsy odnośnie do przyszłości politycznej, sposobów pełnienia funkcji prezydenta w drugiej kadencji jest pozytywna i optymistyczna. Optymizm ten jest naszemu społeczeństwu w obecnym, trudnym okresie bardzo potrzebny.

Polityk, mąż stanu poddawany jest nadto innemu ważnemu testowi, mianowicie testowi władzy. Dysponując władzą, może być tępym autokratą, brutalnym przywódcą, zawistnym o popularność lub autentycznym demokratą, człowiekiem dialogu i kompromisu, jednostką wrażliwą na potrzeby i opinie społeczeństwa. Władza oferuje również możliwości posługiwania się różnymi metodami i środkami.

145