P1010298

Gatunek był zresztą łatwy do sparodiowania, co jednak nie wpłynęło na jego długowieczność. W roku 1810 powstał taki oto przepis na powieść gotycką: „Zamiast domu - weź zamek, zamczysko; zamiast altany - jaskinię; zamiast westchnienia - jęk; zamiast ojca - olbrzyma, potwora; zamiast szkatułki - sztylet (zbryzgany krwią); zamiast lekkiego zefirka - wycie burzy; zamiast gładko ogolonego gentlemana - rycerza; zamiast niechętnego spojrzenia - mordercę; zamiast starego sługi - mnicha; zamiast komplementów i uczuć - szkielety, trupie czaszki; zamiast zroszonego łzami listu - splamioną krwią magiczną księgę; zamiast słów w obcym języku - tajemnicze głosy; zamiast delikatnego skinięcia - sekretną przysięgę; zamiast lichwiarza albo adwokata - błąkającego się ducha; zamiast starej gospodyni - czarownicę; zamiast pocałunku - ranę; zamiast ślubu - morderstwo o północy”¹. Bardzo konsekwentnie i zabawnie jest tu zastosowana zasada wymiany rekwizytów powieści sentymentalnej czy nawet realistycznej na gotyckie okropności. Utrzymują się one wszakże do dzisiaj, zwłaszcza w filmie grozy.

To, co gotyckie, ma władzę nad niesamowitością. Najsłynniejszy zamek gotyc-ko-wampiryczny to oczywiście położone w mitycznej Transylwanii zamczysko hrabiego Draculi z powieści Stokera². Przedstawia ono figurę wielokrotnego zamknięcia - zamek jest zawieszony nad urwistą przepaścią, bramy jego są zawsze mocno zaryglowane, większość pokoi zamknięta, a w podziemiach w trumnie spoczywa w dzień w letargicznym śnie hrabia Dracula^{3 4}. Przykładem podobnej gotyckości może być też nawiedzony dom - siedziba wampira - w Miasteczku Salem Kinga, odgrywający w akcji tej powieści decydującą

Zamek czeski Wykorzystany przez Albina Grana jako siedziba Nosferatu, wygląd dzisiejszy

1

   Cyt; za: M. Wydmuch, Gra ze strachem..., s. 157.

2

   Ilona Czamańska, polemizując z badaczami amerykańskimi, zajmuje się próbą określenia, gdzie mogło znajdować się siedlisko powieściowego Draculi. Być może „na samej granicy Siedmiogrodu i Bukowiny” (Dracula..., s. 112-114).

3

   Roger Dadoun uważa, że podziemie drakuliczne to przerażające miejsce, gdzie spoczywają wampiry i ich tajemnice. To, że Dracula jest Księciem Ciemności, ściśle wiąże się z potęgami Ziemi, a nawet stanowi ich emanację. „Proces ściśnięcia przestrzeni, kondensacji lub koncentracji form symbolicznych prowadzi do nowej otoczki - do trumny”. Wszystkie te elementy odsyłają nas „do imago złej matki archaicznej. Złej dla bohatera, bez wątpienia; dobrej dla wampira, który znajduje tu schronienie, bezpieczeństwo, energię” (Le fitischisme dans le film d'horreur, s. 236, 240).

4

S. Ziżek analizuje „anamorfotyczne zniekształcenie twarzy" Upiora Opery w książce Ł’mtraitablo. Psychanalyse, politiąue et culture de masse. Traduit de 1’anglais par E. Doisneau, Paris 1993, s. 98-101. Przez podwójność widzenia przeziera „inny" porządek.