p2190358

OSOBA

CZYN

12Ł

!_    H pmd oczyma osobę w całej jej dynamicznej specyfice.

H aujiiilenny na I tradycyjną drogę rozróżnienia samych władz w człou*. B Pozostawimy drogę tę w tym miejscu jako dobrze znaną i gruntownie _JM Pójdziemy natomiast za podstawową intuicją osoby, tak jak ona ujawnia się w czynie i poprze; HH Tak więc pod koniec analizy tego dynamizmu, która uwydatniła na* ca* specyfikę sprawczości osobowego Ja** w każdym czynie, spróbują; BBru jelcze do przeprowadzonej uprzednio analizy świadomofci. Spróbujmy to uczynić I tym celu. aby bliżej określić stosunek świadomofci do poaeucjałnotci B człowieku.

Stosunek świadomości do poteocjalnoścl psycho-emotywncj

Wybieramy w tym celo dwie bardzo wyraźne odmiany zarówno dynamizmu. jak i potencjałnoici. Można by te dwie odmiany określić również Jako dwie warstwy strukturalne dynamicznego podmiotu „człowiek". Są to zarazem dwie warstwy podmiotowości każdego konkretnego Ja" — podmiotowości, gdyż Ja" przeżywa w nich siebie tylko jako podmiot, i nie jako sprawcę, jak to ma miejsce w działaniach świadomych, czyli w czynach. Jedna z tych warstw dynamizmu. I ««Tru potencjałności człowieka g to warstwa soma-tycaao-wegjrffyuna. druga 9 psycho-emotywna.

Wypada zaznaczyć. B przedmiotem studiom pozostaje związek dynamizmu I potencjałaością I tak. jak on B nam unaocznia w doświadczeniu człowieka. przy szczególnym uwzględnieniu aspektu jego wnętrza. Otóż dynamizm wegetatywny. I pośrednio I potencjaJnoić wegetatywna odróżniają się w człowieku od dynamizmu emocywncgo. a pośrednio i potcncjalności emo-tywnej. B tym wialnie aspekcie, przez różny stosunek do świadomości. Owdri o świadomość odzwierciedlającą. I w ślad za nią również o świadomość refleksywną jako warunek podmiotowego przeżywania — w tym wypadku przeżywania tego. co w człowieku się dzieje. Nie chodzi więc na razie o różnicę przedmiotową samych aktów (actus) oraz władz (porenria) przynależnych do obo wymienionych warstw I soraatyczno-wegetatywnej i psycho-emotywncj. Chodzi niejako o ich miejsce w świadomościowym odzwierciedleniu oraz przeżycia, chodzi też o zasięg świadomości w tych

Aądiai, Sm mm* *00**W. I. g Ż»-SJXJWłW «jfp”Wii rrtwria. w —-Tin

SM U ly—WiwW 9 mB fl    B B    ■••MUuiyaa.

- rwfr^lnultl nOy. jtj    ■ apB. I ““ M»cra>g BMWa

gjg «• Sm* k« Bmapap -*—*"**•    ******    ^ttowtak

riiSraulim    «# B r»lwwł«*«r.

sferach potencjalności człowieka. Wszystko to nie pozostaje bez znaczenia <fla pełni obrazu, w którym człowiek-osoba interesuje nas nie tylko jako przedmiotowy byt będący podmiotem (suppoaltum). ale także od strony przeżycia podmiotowości⁶⁴* swego bytowania ł działania. Nie jest to również bez znaczenia i dla zrozumienia samychic postaci dynamizmu oraz potencjał* pości; zarówno wegetatywnej jak i emocywnej.

Różnica pomiędzy tymi dwiema postaciami dynamizmu, a zarazem dwiema warstwami potencjalności człowieka, uwydatnia się ra.in. przez to. te jedna t nich ma charakter uświadomiony, a druga nie. Chodzi przede wszystkim o charakter samego dynamizmu, czyli odnośnych aktualizacji (aerto), Akty sfery emocywnej. tzn. ta postać dynamizmu człowieka, której podstawą i źródłem w podmiocie jest potencjalność psycho-emotywna. znajdują wyraźne odzwierciedlenie w świadomości. Mają swój - jeśli tak można powiedzieć - margines świadomościowy oraz przebiegają w podmiocie jako mniej lub bardziej wyraziste przeżycie. Można utrzymywać nic tylko, żc są one uświadamiane, ale także - że świadomość musi jc odzwierciedlić i wprowadzić jako przeżycie w wewnętrzny profil podmiotowości człowieka.

Stosunek świadomości do potencjalności so ma ty czoo-wegetatywnej

Akty (acius) sfery wegetatywnej, czyli cała ta dziedzina i postać dynamizmu człowieka, której podstawą i źródłem w podmiocie jest potencjalność somatyczno-wegetatywna, nie są na ogół uświadamiane, wydają się też nie-ofwiadamialne. Należy podkreślić, iż dynamizm somatyczno-wegetatywny oraz odpowiadająca mu w podmiocie ..człowiek" potencjalność są związane z culem łódzkim jako organizmem. Samą wegetatywnołć rozumiemy tutaj szerzej, aniżeli rozumie się w medycynie na przykład tzw. system wegetatywny. Pojęcie to odpowiada swym zakresem mniej więcej temu. co wyrażało dawne arystotclesowskic pojęcie anima vegetativa. Dynamizm somatyczno-•wegetatywny jest to ta postać dynamizmu właściwego człowiekowi, która stanowi o życiu ciała ludzkiego jako konkretnego organizmu - i to również, o ile ten organizm warunkuje różnorodne funkcje psychiczne.

Całokształt tego dynamizmu, a w związku z tym także i potencjalność mu odpowiadająca, zdaje się mieć w człowieku swój zupełnie inny margines świadomościowy, o wiele skromniejszy i bardziej pośredni niż dynamizm psycho-emoty wny. Człowiek posiada świadomość swego ciała - i to jako czegoś. co żyje tyciem sobie właściwym. Świadomość ciała jest też poślednią świadomością organizmu. Człowiek nie posiada jednakże bezpośredniej i szczegółowej świadomości swego organizmu, nie uświadamia sobie MpSg