p2190370

■ OSOBĄ I CZYN

Diafefctyka uprzedmiotowienia I upodmiotowienia właściwością integralnej dynamiki woli

W ten sposób osoba w czynie, w działaniu {wiadomym, jawi się nam jaiu> specyficzna jedność samostanowienia i {wiadomości, a wraz z tym jako swoista synteza przedmiotowości i podmiotowości. Biorąc pod uwagę ml grabę doświadczenie człowieka w jego obu aspektach (jako wewnętrzne j jako zewnętrzne), ze szczególnym uwzględnieniem doświadczenia moralności, można zauważyć, iż uprzedmiotowienie i upodmiotowienie wzajemnie się dopełniają | niejako równoważą. W tym sensie świadomość równoważy { dopełnia samostanowienie, ono zaś świadomość. O ile świadomość - jak stwierdzono V rozdz. 5 | niesie z sobą prócz subiekty wizaoji również pewne uwewnętrznienie, o tyle samostanowienie sprowadza również pewne uzewnętrznienie. Uzewnętrznienie to jest czymś różnym od obiektywizacji, podobnie jak uwewnętrznienie od subiektywizacji.

Actut uurnuu jako uzewnętrznienie osoby

Każdy czyn jest uzewnętrznieniem osoby, choćby dokonywał się w sposób li tylko wewnętrzny i zasługiwał na nazwę actus intemus. Wypada zauważyć, iż nazwę taką nadaje się w podręcznikach tym czynom, które dokonują się bez zaangażowania tego wszystkiego w człowieku, co działaniu nadaje niejako znamię widzialności. Dzięki temu znamieniu czyny zasługują tradycyjnie na nazwę acna eztemits. Jednakże widzialność nie Jest ani jedynym, ani tym bardziej właściwym sprawdzianem uzewnętrznienia, jakie stwierdzamy w czynie w stosunku do osoby. Osoba bowiem nie tylko uprzedmiotowia się w każdym swym czynie, ale też uzewnętrznia, choćby czyn był w świetle kryterium widzialności najzupełniej wewnętrzny. Z drogiej zaś strony - każdy czyn. jakkolwiek byłby w świetle tegoż kryterium zewnętrzny, doznaje wraz | upodmiotowieniem przez świadomość także i owewnętrznienia. W ten sposób synteza przedmiotowości i podmiotowości w dynamicznym obrazie osoby rzutuje w kierunku syntezy uzewnętrznienia i uwewnętrzmenia.

^74b3. Wolność *oll jako podstawa transcendencji osoby w działania'*

Ujawnianie wolności jako rzeczywistego prgymlotn osoby

prsez wanniiwkik

Rozważania uprzednie prowadzą do ujęcia wolności woli w jej fmfTffir podstawowym. Wolność utożsamia się z samostanowieniem -1 tym samostanowieniem. w którym odkrywamy wolę jako właściwość osoby. Wolność przeto jawi się jako właściwość osoby związana z wolą, z konkretnym ja chcę", w którym zawiera się, jak to stwierdziliśmy jot uprzednio, przeżycie jaofg - nlo muszę". W analizie samostanowienia zstępujemy do samych korzeni za* równo tego „chcę", jak i tego jnogt — nie moszę". Wolność właściwa człowiekowi, wolność osoby poprzez wolę, utożsamia się z samonaaowkaicm jako z rzeczywistością doświadczalną i najpełniejszą - i najbardziej podstawową zarazem.

Chodzi więc o wolność jako o rzeczywistość, chodzi o tę wolność, która jest rzeczywistą właściwością człowieka, rzeczywistym też przymiotem jego woli. Jest ło założenie bardzo istotne, łatwo bowiem w rozwalania wolności woli ulec pewnemu idealizmowi, wychodząc od pojęcia wolności .jako takiej", a nie od tej rzeczywistości, jaką stanowi człowiek i jaką wolność stanowi w człowieku⁵⁹. Kluczem do tej rzeczywistości jest fakt samostanowienia oraz wszystko to. co go dogłębnie warunkuje w samej strukturze osoby, mianowicie samo-panowanie i samo-posiadanie. Dzięki terno samostanowienie jawi się jako to. co wiąie oraz integruje właściwy człowiekowi dynamizm na poziomie osoby. Samostanowienie pozwala nam odróżniać dynamizm na poziomie osoby od dynamizmu na poziomie samej natury. W tym drugim stwierdzamy brak samostanowienia. Stwierdzamy przeto i brak

"W pewnym wek Kant jest wyndekka owcę?    ⁴*^Jłt*^a* 8§

bkgKjuacęe Imperatywu Jest zbodowaaa w Ma ipotft. *k*y » og* rajgjjąj fl MgMgg pen .etyka walaoir (awooomU). bo Otto w ak| moi* dr mmciywtmalae 3-gg ■■"Ę-f. Unaocictalr trudno ślę oprzeć pnetwiadeteaku. te to właf*te Kar payajmt m • gg? ■kmin mom (a poSrcdnio osobowej struktury) samostaoowieeia Mole mana aae tyk H nlaaSd o pnprl. tle tzw. dragi imperatyw (JUardk 10. d*6 da 9 HcackhM aąabl i Nnea. alt ta der Person eioes jeden andera jedereek tagkkb ak Zweek. at**Uel a katar -Kani. de. cyt. a. 429) odegrał w tej sprawie uadakaa rak- Wttaspa a •ur<dia h >—naranwienla jako prawo osoby. Prawo Jcdaak ak aak by< uwwaaaa • aad ma odpowiada realna itrakmra Mocą k) mrakimy Mata. ayb a co jak — pidmiMsr. tupe się dła ikbśe pkewsaym piaadmiimm. Mac* W jjggg§ niaakraawtratem. Uważamy. M nie da dę ona wyrakć w kaeegwteeb mmap I woli (.chcę cargof*)