p2190376

OSOBA I CZYN

lob rozwiniętym⁴⁴. Rozróżnienie to postaramy się w dalszym ciągu nieco szczegółowiej wyjaśnić. poddając je osobnej analizie. W tej chwili wystarczy stwierdzić, że zarówno gdy czegoś po prostu tylko chcę. jak I wówczas, gdy wybieram, czyli chcę w wyniku pewnego procesu motywującego - zawsze w owym chceniu zawiera się rozstrzyganie jako moment istotny i konstytutywny. Rozstrzyganie to wyznacza samą istotę chcenia (,ja chcę"), zwłaszcza gdy chodzi o jego intencjonalne przyporządkowanie do przedmiotu („chcę czegoś’: x lub y).

W autentycznym chceniu nie zachodzi nigdy bierne skierowanie podmiotą ku przedmiotowi. Nigdy ten przedmiot — dobro czy wartość (znaczenie tych pojęć domaga się osobnej analizy rozróżniającej) — nie wyprowadza podmiotu ko sobie, niejako narzucając mu swą rzeczywistość i w ten sposób determinując z zewnątrz. Taki typ układu w relacji podmiot-przedmiof nazwalibyśmy właśnie determinizmem. Zachodziłoby w nim pewnego rodzaju wchłonięcie podmiotu przez przedmiot, wchłonięcie też wewnętrzności przez zc wnętrzność. Ludzka wola wyklucza tego rodzaju układ właśnie przez moment rozstrzygania. Dzięki niemu, kiedy „chcę czegoś”, wówczas samodzielnie wychodzę ku przedmiotowi, ku temu. czego chcę. Właściwe chceniu “^e je»*. jak powiedziano wcześniej, samo skierowanie ku wartości, ale „skierowanie s i ę”. Ttyb zwrotny doskonale oddaje tę odrębność, jani wynika z czynnego zaangażowania się podmiotu. Widać też. że tutaj dotykamy niejako samego korzenia owej doświadczalnej różnicy pomiędzy działaniem a dzianiem się. jakie zachodzi w człowieku. Wola jest korzeniem diislMia. czynu. I rzecz znamienna: o tym. że tak jest. stanowi właśnie właściwy woli moment rozstrzygania. W tym momencie osoba unaocznia się zarówno w swej sprawczości. jak teZ w swej transcendencji - co więcej, unaocznia się po prostu jako osoba.

Gotowość wychodzenia ku dobru

u podstaw każdego rozstrzygnięcia woli

Rozstrzyganie nie zastępuje oczywiście owego pędu do dobra, który jest woli właściwy, który stanowi o wielostronnym dynamizmie osoby ludzkiej. Im więktze jest dobro, tym większe tkwią w nim możliwości pociągnięcia

III

B N Ach. OhrOa WHmmIi Eg 33 Temftrmmrml. Lcipcig 1910. A. Mlcfaoiic. E I i S ttmdt m    tmr U rtNf mImmW M «» omtfcłdrnu imm/dtmn. _Afclriv«a da

dahpł". 10(1011) IIS-320. (W Nim —iHiy hM ** iWlIwy UiwH    I m, fc*.

Oyhewshi. ZotoiooU wykonania od B yrotum woli. Wnumi IMS; O rypatk woli. Sodomia MoooryotoadoUt. Ułt-Wmuw IMS).

woli, a więc i osoby. O dojrzałości osoby, o jej doskonałości, stanowi w zasadniczej mierze to. że pozwala się ona pociągnąć prawdziwym wartościom. te pozwala im się bez reszty wciągnąć i jakby zaabsorbować. Tym bardziej jednak naloty podkreślić, te wszystkie postaci I stopnie tego zaabsorbowania czy tet zaangażowania woli kształtują się jako osobowe poprzez moment rozstrzygania⁴*. Rozstrzyganie jest jakby progiem, poprzez który osoba jako osoba wychodzi ku dobru. I to wyjście osobowe musi trwać sr kaidym zaabsorbowaniu dobrem, nawet wówczas, gdy skądinąd słusznie mogłoby się wydawać, te dobro - jakiś wielki cel - dosłownie pochłania człowieka. Właśnie im bardziej człowiek jest pochłonięty, tym gruntowniej rozstrzyga. I vlcc versa. Można to zresztą i tak rozumieć, te skutki pierwszego rozstrzygnięcia rozrastają się w zbliżeniu do samego dobra, w obcowaniu z nim czy też zjednoczeniu. W każdym razie nie może być mowy o tych skutkach bez samodzielnego przekroczenia progu osoby.

Poprzez właściwą sobie zdolność rozstrzygania wola bynajmniej nie jest skazana na zimny dystans w stosunku do swych przedmiotów, do dóbr. Nie należy też mniemać, że na dnie osoby ludzkiej, u początku tych wszystkich zdynamizowali, jakie właściwe są woli. tkwi jakaś neutralność w stosunku do wszelkich dóbr. jakaś obojętność⁷*⁴ względem ich mocy atrakcyjnej oraz uwidoczniającej się w święcie hierarchii. Wręcz przeciwnie. Do istoty każdego „chcę*; które zawsze jest przedmiotowe, jest jakimś -chcę czegoś", należy stała gotowość wychodzenia ku dobru. W pewnym też sensie owa gotowość jest dla dynamicznej istoty woli czymś bardziej pierwotnym » podstawowym niż zdolność rozstrzygania. Zdolność rozstrzygania bowiem zakłada dynamiczną gotowość dążenia ku dobru. Jeżeli jednak pojęlibyśmy wolę. ludzkie ,chcę". tylko i wyłącznie albo nawet przede wszystkim jako tę gotowość, wówczas nie uchwycilibyśmy tego. co w jej dynamice jest najistotniej osobowe. Tego — co dynamikę woli wiąże najściślej ze strukturą osoby i poprzez tę tylko strukturę pozwala nam ją rozumieć i w pełni odczytywać.

⁴¹ Dla Tomasza z Akwinu .iproprium Uberi ubluil esł ełoctło" - por. fmai i*Nl»jUf. | B u a i. Reję. Wikan)«c w niniejszym studium na moment rotstnygaaia. czynimy ■ na mocy aatoMŚ ■ffńdało przyjętych. Zajmujemy się bowiem wola przede wszystkim jako aamoataaowicntem (oeobon* HnUera samostanowienia), a dopiero wtórnie poniekąd jako włada*. Znamwnaa, U tkam praklam •ykon (Ja choin cl les motifa") takie włącza w analiz* rozstrzygania; 4it*4tr. a baidoet jeaecao «r 4i<Utr - por. dz. cyt, a. 3? rui.