p2190400

m OSOBA | CZYN

struktura odpowiedzialnolci Jest to struktura znamienna dla oio-by. B tylko właściwa⁵*. Zmniejszona odpowiedzialność jest równoznaczna S    pomniejszeniem osobowości (w znaczeniu samego bycia osobą).

Struktura odpowiedzialności Jest najściślej związana z działaniem człowieka. 1 czynem osoby, nie wiąże sic natomiast z tym. co w człowieku li tylko są dzieje — chyba Ze to. co się dzieje, samo jest uzależnione od nic-działama jako skutek. Struktura odpowiedzialności jest naprzód właściwa osobie od wewnątrz, na zasadzie zaś uczestnictwa — współistnienia i współdziałania z innymi — staje sic odpowiedzialnością ..przed kimś". Właściwe znaczenie osobowe odpowiedzialności przed Bogiem domagałoby sic odrebnej gruntów, nej analizy teologicznej, czego w niniejszym tekście nie uczyniliśmy.

^1,5*6. Szczęśliwość B transcendencja osoby w czynie¹¹⁵⁶

Spełnianie siebie Jako synonim szczęśliwości

Przeprowadzana w niniejszym rozdziale analiza spełnienia jako rzeczywistości przebiegającej w dynamicznym całokształcie ..osoba—czyn" równolegle do samostanowienia nie może bodaj nie dotknąć tego klasycznego temat a filozofii człowieka, jakim jest szczęście. W różnicy wyrażeń ..szczęście" i szczęśliwość" kryje się bardzo subtelna odległośó znaczeniowa, którą zraza trudno nawet ustalić. Wyczuwamy jednak, że kierunkowi naszej analizy oraz jej zawartości szczęśliwość** jest bliższa niż ..szczęście**. Tematu tego zaf podejmujemy się nie tylko ze względu na wierność wobec pewnej tradycji filozoficznej, ale przede wszystkim ze względu na zbieżność z całokształtem naszych rozważań. W pojęciu szczęśliwości zawiera się coś bardzo bliskiego do spełnienia; nie tyle do spełnienia czynu, ile do spełnienia siebie przez czyn. Spełnić siebie i być szczęśliwym — to prawie tożsamość. Spełnić siebie raś to urzeczywistnić owo dobro, przez które człowiek jako osoba staje

BMwMM

1    JgrflMY i

je «Wcouvr« quc jc n'ti pąs d'antrc* —4t n aapcct dc mc* •cios. |« pdłe-««Jct dte mi km* m* iapticjcto* daa« «es kic* l« mol d'mi p»% aan obpet pcep* de sm f*ęo« de M rapporter (Bcawhunpweiia*) ei dt w «• IcmeK ddpoerw dc compotaiMe* ciddlk)ves cl ■'* md mc

k pow *o» iadeoscrtpuble. mol p«jr et ricn dc pl«»- Mm -»e dc wpoti**bilUd" (R ł c o ą _{M r<} dr. cyt-. *- 56> h»

tic dobry i jeit dobry. Zarysowuje się wyraźnie łączność pomiędzy wrifg wcftil a aksjologią osoby. Łąoznoić ta zachodzi w spełnienia czyim i w aha się arzeczywistnia.

Prawda i wolność Jako źródło szczęśliwości

Nie znaczy to jednak, ii sam czyn jako właściwy człowiekowi-osobie dynamizm jest jakąś rzeczywistością szczęściorodną, źródłem uszczęśliwiania człowieka. Wiadomo, te wyrażenie „spełniać czyn" wskazuje na dwojaki skutek sprawczości i samostanowienia osoby, na skutek zewnętrzny i wewnętrzny. przechodni i oieprzechodni. Pola szczęśliwości należy szakać w tym. co wewnętrzne i nieprzecbodnie w czynie - co utożsamia §9 ze spełnieniem siebie jako osoby. Wiadomo z poprzednich analiz, te takie spełnienie siebie konstytuuje się poprzez szereg aspektów, które stopniowo staraliśmy się ujawnić w dotychczasowej analizie. Wśród nich są dwa wzajemnie z sobą związane. Jest to mianowicie prawdziwość i wolność. Spełnienie osoby w czynie zależy od czynnego i wewnątrztwórczego zespolenia prawdy z wolnością. Zespolenie takie jest zarazem szczęścłorodnc. Nie wydaje się szczęściorodną sama tylko wolność jako proste „mogę - nie muszę". Wolność w tym stanie jest tylko warunkiem szczęśliwości, choć pozbawienie wolności jest równoznaczne z zagrożeniem samej szczęśliwości Ta jednakże nie utożsamia się tylko z dysponowaniem wolnością. ale z jej spełnianiem przez prawdę. Spełnianie wolności w prawdziwości - czyli na zasadzie relacji do prawdy — jest równoznaczne ze spełnianiem osoby. I ooo właśnie jest szczęścłorodnc w wymiarze osoby, w jej skali.

Szczęście płynące z relacji do Innych

Rzecz jasna, iż niełatwo wyodrębnić ów wymiar osoby i jej własną tylko, jedyną i niepowtarzalną, skalę naprzód z całej sieci relacji między-osobowych i społecznych, z kolei zaś z całego wielokierunkowego układu odniesienia do „świata". czyli najogólniej pojętej przyrody, na którą składa się szereg istnieć niższych od człowieka, a równocześnie jakoś do niego przyporządkowanych i jemu potrzebnych. Wszystkie te relacje mają także jakieś znaczenie dla szczęścia człowieka. Znaczenie szczególne i zasadnicze ma odniesienie do innych osób. Postaramy się jeszcze - przynajmniej wstępnie | przeanalizować problem uczestnictwa, które przybliża do siebie i jednoczy osoby ludzkie aa właściwej im płaszczyźnie osobowej. Wiadomo z doświadczenia, fee oczest-