p2190426

m. OSOBA I CZYN

nuK-tcnia integracji osoby w czynie od strony ludzkiej emotywności - wisi-B popnrz próbę kolejnych analiz niniejszego rozdziału — powinno uktr ze swej strony dopomóc do głębszego zrozumienia transcendencji osoby w czy* IB W transcendencji bowiem, i nic w samej integracji ludzkiej emotywności, •jawaia się najgłębsze znaczenie duchowości¹”* duszy ludzkiej. Wypada nam to stale przed oczyma, aby wiedzieć, te ..duchowe" bynajmniej nie równa się „psychiczne**. Psychiczne to również cmotywnc i zmysłowe.

3. Czucie i świadomość w przeżyciu własnego ciała

Dynamizm emotywoy w funkcji koncentratora przeżyć

Psychologia i antropologia dokonują zwykle rozróżnienia pomiędzy cielesnością. zmysłowością i duchowością człowieka. Nic naruszając w niczym głębokiej zasadności lego rozróżnienia, owszem, nawiązując do niego, pragniemy uwydatnić w niniejszym studium znaczenie emotywności. a to z tej racji, te staramy się stworzyć możliwie integralny obraz ludzkiego dynamizmu. Emotywrwić zaś określa swoistą postać, a zarazem swoisty nurt tego dynamizmu, który w szczególny sposób włącza się w osobowy dynamizm czynów ludzkich. Psychiczny wątek emotywności przebiega niejako pomiędzy cielesnością a duchowością, nie oddalając ich od siebie, ale w szczególny sposób przybliżając I jednocząc- Jak z tego widać, nie zamierzamy tutaj utożsamiać emotywności ze zmysłowością.

Dynamizm emotywny zdaje się spełniać poniekąd funkcję koncentratora ludzkich przeżyć, jak to jeszcze ukażą dalsze analizy. Jakkolwiek zachodzi wyraża* różnica pomiędzy dynamizmem emotywnym u reaktywnym dynamizmem ciała. to przecież uwarunkowanie wzajemne jest burdzo ścisłe. Z drugiej strony zaś - zachodzi wspomniane już uprzednio zbliżenie pomiędzy emo-tywaośctą a duchowością człowieka. To wszystko, co stanowi o duchowej transcendencji osoby: stosunek do prawdy, dobra i piękna, a wraz z tyra idolaość samostanowienia - wykazuje bardzo głęboki rezonans emotywny w człowieku. Rezonans ten. jego jakość i siła. będąc czymś na wskroś indy* uidesbiym. asswri na swój sposób także o jakości i sile tamejże osobowej transcendencji, a w każdym razie stwarza swoistą jej podwalinę w człowieku. ‘^Wyrazistość swoich działać czerpie człowiek również z emocji¹*⁰*. Wnikanie więc w tajniki człowieczeństwa od tej strony bardzo pogłębi* sum rozanmie osoby I czynu. I w każdym razie o gruntownym zrota-

W

łKTIOKAOA OW»t i CZVRR

mieniu integracji osoby w czynie me może być mowy bot analizy wlskiwc) dlowiekowi emotywności.

Reakcja czadowa a reakcja rockowa

Spróbujmy rozpocząć ową analizę w lym punkcie, w którym niejako arywa S dynamizm somatyczny, a zarazem w którym erootywność spotyka 8 aajbłizej 1 reaktywnością ciała. Hmotywność, podobnie jak reaktywność, ściśle kojarzy się z działaniem bodźców. Wiadomo, Ze rcaktywoość soaa-ijcztu to zdolność reagowania na bodźce, przy czym najbardziej internowała iłł w rozdziale poprzednim zdolność ruchowego reagowania ag odpowiednie bodźce. Tut obok tej zdolności zdaje się przebiegać inna zdolność: jen to zdolność czucia. Zdolność ta w warstwie somatycznej polep również na przejmowaniu bodźców, które wychodzą od przedmiotów materiał-oych. od różnorodnych ciał. Jednakże skutek ich nie jest somatyczny, n polega na reakcji i ruchu ciała. Skutek ich jest psychiczny, wyraża »k w czuciu. A chociaż ten psychiczny skutek uwarunkowany jest w warstwie somatycznej jnkąś reakcją, to przecież sum w tobie całkowicie tę reakcję przekracza.

Wyłanianie się podmlotowośd psychicznej wraz z czadem

^m*Reakcja czuciowa różni się zasadniczo od reakcji rockowej, choć bardzo często idą z sobą w parze (fdy np. ktoś przy dotknięcia gorącego pieca odruchowo cofa rękę)- Czucie samo w sobie nie jest ładnym ruchem czy odruchem somatycznym. Wykazuje ono taki stosunek do ciała, jak pod-aśot do przedmiotu: chociaż stosunek ten nie jest w samym cieciu uświadomiony. to przecież ciało - m.in. ciało własne - staje się | oim pewną przedmiotową treścią zmysłową, które zarazem przenika | pole świadomości Tak więc poprzez czucie wydobywamy się niejako ponad to. co w rozdziale poprzednim zostało nazwane podmiotowością samego cuła' . O ile -pod-aMotowość" ta jest sama w sobie związana z reaktywnością BB « 8 inaczoej mierze nie objęta świadomością, to „podmiotowość" psychiczna, która się no podłożu ciała wyłania wraz z czuciem, jest już objęta świadomością⁴*. Czucie bowiem samo w sobie stanowi zmysłowy refleks tg

| Zdtjt Uf, u problem budowy - ciy ncui Jwdowwu gg - podmwa owbuwe*. I lya wadium jmi tylko nuifclcowMy. iał&lMje m prIMcjii* oprwoumta.