p2190431

OSOBA I CZYN

I«j podtiaw doświadczalnych). Punkiem takim jest określone przebycie o ciiamkterzc rmoływnym. a wydaje ale nim przekycle podniecenia. Podniecenie dzieje *ie" w podmiocie, ujawniając jego specyficzną potencjał ootl psychiczną. Jest to fakt emotywny, rótny od czucia, któremu słusznie przy-I pewną intencjonalność poznawczą. Podniecenie nie wykazuje takiego skierowania psychiki: nie ma charakteru poznawczego. Czy ma charakter po-kądawczy. apctyiywny? Raczej wypada stwierdzić, ko ma po prosta charakter pierwotnie i zasadniczo emotywny. przy czym emotywność podniecenia wykazuje ! odmiany i odcienie. Zachodzą w człowieku na pewno podniecenia typu popędliwego iirascibllis) oraz pokądawczego {concupisciblUs). Pośrednio srace podniecenie ma charakter apctyiywny. chociak to. co w nim stwierdzamy wprost, naleky określić właśnie jako podniecenie, nie zaś jako pożądanie. Zwrot intencjonalny Jcu czemuś** lub ..przeciw czemuś*' określa dalszą specyfikę ludzkich podnieceń. Same w sobie są one przejawem tmo-tywaości. są typowym ..uczynnieniem" emotywnym ludzkiej psychiki.

Uczynnienie to wykazuje zwykle bardzo wyraźną ..oprawę" na grancie reaktywności somatycznej. Podniecenie tkwi zawsze w określonej reakcji ciała, a nawet w całym łańcuchu złożonych reakcji organizmu (obieg krwi. oddech, praca serca itp.). które tek wyraźnie odczuwamy. Jest to za każdym razem specyficzne czucie ciała zawarte w odczuciu samego podniecenia: moment emotywny i reaktywny odczuwamy i przeżywamy jako jeden fakt dynamiczny, co poniekąd uprawnia do nazywania tego fakta reakcją. Akompaniament somatyczny podniecenia mokną rozumieć jako swoiste udzielanie się ciału dynamizmu, który jest sam w sobie psychiczny. Wypada odróżnić od tego ..podniecenie" samego ciała: fakt. który - przeciwnie — sam w sobie jest reaktywny, a ma tylko emotywny rezonans. Tca bliski I łatwo wyczuwalny związek z ciałem kake nam uznać podniecenie za coś zmysłowego, za dynamiczny przejaw zmysłowości. Towarzyszy mu zwykle swoiste nasilenie czuć. bogaty refleks czuciowy, który w sposób dodatkowy statsowi o wyrazistości przeżycia.

Podniecenie a uniesienie

Jednostronne jednak sprowadzanie podnieceń do zmysłowości byłoby da^ym uproszczeniem. Źródło podniecenia, wywołujący je bodziec, nie musi bynajmniej bezpośrednio oddziaływać na zmysły. Może go stanowić jakaś wartość dla samych zmysłów zgoła niedostępna, może wynikać / treści *^deowych Jednakże w takich wypadkach zwykło się mówić raczej o mue-ucuśu nśk o podnieceniu. Samo w sobie podniecenie zdaje się wskazywać M

ifrrf raczej zmysłowych bodźców; czyli podniet - |M ■ nezwe. Mw MDint bardziej duchowe uniesienie może w różnym m o pnie lęg ryś ■ I podmiocie ze zmysłowym, n nawet z cielesnym podnieceniem. Wydaje df. fl 10 dretie w pewnej mierze sprzyja duchowemu eniesieme. ale od pewnepa stopnia nasilenia zaczyna mu Jut przeszkadzać. Obserwacja niniejsza Iwiadecy o potrzebie integracji.

Pobudliwo** Jako atutu zdolność do okredlouyck psduisrad

Chodzi o integracje nic tylko poszczególnych podnieceń, sla całej łódzkiej pobudliwości - lak bowiem nazywamy ic właściwość cmotywaą psychiki. Pobudliwo** to zdolność do podnieceń. Wykazuje ona różne kierunki I różne odcienie, tak Jak i same podniecenia. Pobodliwolć oznacza więc także pewną dery potencja!nofcl człowieka, która wydaje złą doi* Misko skojarzono a wrażliwością. Jeżeli zachodzi pomipdzy nimi ląc mol*, to istnieje także wyraźna granica: pobudliwo** wskazuje na fakty cmotywae całkowicie j od wrażliwości, chociaż z nią najczęściej związana. Sama bowiem po-bodliwol* oraz podniecenie Jako jej dynamiczny zaczyn i rdzeń wznowią w człowieku jakby sferą „wybuchania** oczu*. Chodzi rwesj jednakże * tak liy wydaje — o pewną tychże oczu* Jakoś* I podmiotową cśłf. Mamy więc np. powody do odróżniania pobodliwolć! od uczuciowości. o której będzie Jeszcze mowa osobno. Pobudliwość - zgodnie ze swym rdzeniem słownym -* zdaje się wskazywać przede wszystkim na samo bodzeme u ocuć, i to raczej dość gwałtowne: nazwano to przed chwilą ich wybuchaniem. Źródło uczuć jest w tym wypadku raczej irracjonalne, przeżycie bywa połączone nawet z pewnym ..zaślepieniem'* — «© są cechy, które prócz InlentywnoŚol emotywnuj również przypisujemy namiętnościom. Używa się w tym miejscu czasem spolszczenia „pasja**, nawiązując do klasycznego pwlokaś ani mar. Jeżeli pobudliwość - a więc podniecenie — kształtuje pewne formy ludzkich uczuć, to jednak z całą pewnością nie wycaerpąje całego bogactwa ich odcieni.

Pobudliwość hempsaenrą pepedlw

Wydaje się. że pobudliwość zmyslowo-ucsociowa jeet w sacaególoećci dół* mocno zakorzeniona na gruncie ludzkich popędów. Jot w roadsaale poprzednim została ukazana warstwa somatyczno*reaktywna popędo uuomcSw wswezego | seksualnego. Równocześnie jednak ratnaernoo. te popęd aie