P4200180

91

Rozdział DI. Kultura

przez Lśvi-Straussa sposobem na uniknięcie tej pułapki jest odwołanie się do istoty człowieka jako podstawy odróżnienia dobra od zła. Tę zaś odnaleźć można przez oderwanie wzroku od poszczególnych społeczeństw i ogólne na nie spojrzenie (Levi-Strauss 1960: 411-424).

3. Dziedziny kultury i kultura symboliczna

Kultura społeczeństwa pierwotnego była kulturą społeczeństwa stosunkowo niedużego i mało zróżnicowanego^ w którym różne sfery życia wzajemnie się przenikały. Czynności związane z zaspokajaniem potrzeb bytowych wiązały się nie tylko ze stosunkami społecznymi, ale i z praktykami magicznymi oraz rozmaitymi rytuałami. Same stosunki i powiązania społeczne również obudowane były magią oraz rytuałem, a ich postać uzasadniały mity. W rezultacie kultura społeczeństwa pierwotnego:'była względnie jednolitą konfiguracją powiązanych ze sobą elementów. Jej całościowe badanie było nie tylko możliwe, ale i konieczne. Tak też badali ją antropolodzy.

Inaczej jest w przypadku współczesnych, wielorako zróżnicowanych społeczeństw przemysłowych, w których stopniowo zanikają zbiorowoś-a ogarniające całość życia człowieka. W społeczeństwach tych różne sfery żyda zbiorowego oddzielają się i autonomizują. Powoduje to, że całościowe badanie ich kultury przestaje być możliwe. W tej sytuaq‘i stosowane są dwa rozwiązania.

Jedno polega na tym, że badacze dalej skupiają uwagę na całości kultury, ale już nie całego społeczeństwa, tylko jego segmentów wyróżnianych na podstawie rozmaitych kryteriów (zob. „Wielość kultur i kryteria itłi wyodrębniania", ś. 85).

Drugim rozwiązaniem jest wydzielanie w całościowej kulturze różnych jej dziedzin i skupianie uwagi tylko na niektórych z nich. Przydatnym dla socjologa podziałem jest podział na kulturę bytu, kulturę społeczną oraz kulturę symboliczną, wprowadzony przez Antoninę Kłos-kowską (Kłoskowska 1981:110-111)!,

Zważywszy, że treścią kultury są wartości, wyrastające z nich wzory zachowań i normy oraz sankcje chroniące ich przestrzeganie, kultura bytu to ta ich część, która odnosi się do relaq‘i z naturą, produkq'i, dystrybucji i konsumpcji dóbr oraz usług, a także do czynności ochronnych i obronnych. Kultura społeczna z kolei to treści kulturowe odnoszące się do stosunków między ludźmi, regulujące te stosunki i określające ich formy. Kultura symboliczna wreszcie to ta część kultury, która bliska jest temu, co potocznie postrzegane jest jako kultura po prostu, czyli „kultura" bez żadnego przymiotnika. W pracach badaczy bywa określana jako „kultura w węższym sensie". Węższym oczywiście w stosunku do całościowego, antropologicznego pojęcia kultury.