PICT2836

88 WIT ŁAD NIEKTÓRYCH SŁÓW KUŹNIACKICH.

Wyuciuia to dole , nazywa się dziura albo iama, który na boku

woda z znaczney wysokości na koło płynie, a zatyra z większy dziel, nościy oneż porusza; wiadomo bowiem, że dzielność wody iesc iey massa multyplikowana przez prędkość , aże prędkość równa się licz. bie poceytkowey wysokości, więc im wysokość większa , tym wody prędkość, a zatym i dzielność większa.

Z.

Zamarzło w piecu, ieżeli w zaprawie bardzo wiele materyi stężę. ie,to wyrażały słowem: w piecu zamarzło i tężeie zaś materya gdy miechy słabo ona, albo gdy oko formy zalezie, albo gdy ruda małoma-iyc flusu w kawałkach spada w zaprawę; gdy w piecu zamarznie, muszy nim stanyć, zaprawę odbić, naczym dziedzic pieca znaczny uszczerbek ponosi.

Zaprawa, mieysce w piecu nayniższe , w które żelazo z rudy wy. topione spływa, zaprawa w naszych piecach bywa głęboka i szeroka na pół łokcia albo calów 12. długa na łokci 3. trzyma więc trzy stopy kubiczne, albo gtrcy 27. blisko; u niektórych pieców zaprawę nazywaj skrzynia, iest bowiem podobna do kosza we młynie.

Zatkórnia woda, która z boku wypływa.

Zfdra, drobne kawałeczki żelaza, które z pod pilnika odchodzę, albo od żelaza odłyczaiy się, gdy ie młotem kuiy.

Żłoby, zowiy koryta albo rynny, któremi woda .płynie na koło.

Zroby, dawne doły, w których kiedyś rudę brano.

Znel, materya od żelaza odmienna, który z pieca wyimuiy, iod-riucaiy, ie w zuzlu wiele czystek żelaznych znayduie się, zaczem tłuky go w tłuczkach, płóczy i żelazo odbieraiy.

Zygaito albo nygadło, pręt żelazny niezbyt gruby, którym do prochu robiy dziurę czyli zapał, gdy rudę strzelaiy.

ARTY-

ARTYKUŁ VII.

Zbiór Ptfarzów o rzeczach Kopalnych.

POniewai w czasach teraznieyszych wielu w Mineralogii smakować zaczyna, mniemam, że im przysług; uczyni;, gdy Autorów kcórzy w tey materyi pisali, przytocz; , s; zaś nsst;puiacy :

Georgii Agricolz de re metalika Libri XII. Basilez 1657. fol. Cxsalpini de Metallicis Libri 111. Norirobergz 1602. 410.

Cxsii Mineralogia. Lugd: 1636. fol.

Kórtigii Regnum Minerale. Basilez 1703. 410.

Linnei Systema Natur*. Holroiz 1766. 8vo.

Mineralogie de Bomare. Paris 1762. 8vo.

Walerii Systema Mineralogicum. Holmi* 1772. gvo.

Mineralogie docimastique par M. Sagę. Paris 1772. gro.

Gmelins Mineralogie, Niirberg 1780. 8vo.

Marbodzi de lapidibus pretiosis Enchiridion. 1531. 8vo.

— de gemmarum lapidumtjue pretiosorum formis. Colon: 1539,%ro. Conrad: Gesneri deomni rerum fóssilium geoere&c- Tiguri 1563.8vo. Boetii de Boot historia gemmarum & lapidum. Lug: Bat; 1647. jvo. Joanis de Laet de gem mis & lapidibus Lib: 11. Lug: Bat: 1647. 8vo. Swedenborg Principia rerum naturalium Dresdz: 1.734. fol.

Idem de ferro, ibidem, jest na polskie przełożony, znayduie si; w Nauce o gatunkach rudy, wydaney w Warszawie 1782. 410. Idem deCupro & Oricbalco. Oresdz 1734. fol.

Henckels Pyritologie. Leypzig 1774. 8vo.

Cartheusers mineralogische Abhandiungen, Giessen 1773.

Brtickmans Abhandiungen von den edelsceineo. Braunschweig 1773. Gerhard Beytrage zur Chemie &c: Berlin 1773. 8»o.

Essai de Christallograph/e par Romć de Lisie. Paris 1772. 8vo. Werner yonden aussern Kennzeirhen der Fossilien Leipzig 1774. 8fo. Torb. Bergamni Disserr: Metallurgica de m/nerarum docimasia humida Upsal- 1780. 4to.

Bertrand Dictionaire des Fossi łes. la Haye 176}.

Diccionaire d’Histoire Naturelle par VaImont de Bomare. Paris 177J. 410. Muszum Calccolari. Veron* ><$22. fol.

Aldrorandi Muszum Metaliicum. Bonom'* 2648. fol. lndex Fossilium, qu* coJlegit £ques a Boro: Prag: 1772. Sro.

M    Ca-