PICT2832

8o    WYKŁAD NIEKTÓRYCH SŁÓW

Macie albo Muccjr _f nazywaią się kawałki żelaza kródkie i gnj. bawe_$ które Ftyszerz z gęsi wyrabia , i oocż pod wagę oddaic, _afbu robiącym lemiesze i redlice , albo żelazo fryzowane , albo blachy it. 4.

Mydła k, znaczy prawie to samo co miękisz , i esc bowiem ziemia przyboczna rudzie, do niey podobna , z tym wszystkim nie iest ruda.

N.

Niecki albo Trcytak _y naczynie drewniane, którym rudę w piec

Niedoyrzc/ec, nazwisko rudy nie doyrzafey.

O.

Obiiak j drewno podobne do pałki, którym w Fryszerce kowale i kosiciarre obiiaią resztę gęsi , która od wyrobienia na szyny została , takowf resztę nazywaią Amerszlak, iezr to część zużelowata.

Odbita rada, wyraz znaczący , ii w tey stronie, naprzykfad w lewey , mało rudy ukzzuie się , lecz w prawą idzie.

Odciek, gęś leięc niekiedy odlewaif blachy do kominów, albo inne pomniejsze rzeczy , przeto od kopyta do mieysca w którym sziu. kę iata odlać maif , daia rowek, ten sowią odciek.

Oho, w dole rudnym nazywa się mieysce , którym Górnicy w dół spuszcza i 5 się, i którym rudę na wierzch wycifgaif.

Oka firmy ₉ znaczy koniec formy w piec wchodzfcey.

Oława ₉ żelazo, które z srzodka gęsi Fryszerze wyrabiaif, raka-we żeizzo iest naycifgleysze , z niego robią rury do strzelby, blachy, i ćwieczki kui§ , żelazo fryzowane wyrabiaif.

Ostra ruda, która wiele, lecz kruchego dale żelaza.

p.

Perlik to i samo co Kiiaaia, o której wyzey.

Pice ńfeie. znaczy iż w piecu ruda topnieie, przeciwnie sto i piec, gdy w nim ognia nie masz , gdy ruda nie topnieie.

Pierzcbnia₉ narzędzie żelazne długie , którym cieśle grube drzewa wydrę żonę nawy lot przebiiaif. Takowe narzędzie robią na Fryszerkach.

Płaczko,

Plotkar , wariata rudy kamiennej ; w dołach bowiem , w których rody skaliste znayduif się, rudy bywaif trzy, albo cztery warszty, ca Górnicy plaskurami nazywaif.

Płaczka, miejsce w którym rudę maięcę wiele ziemi i piasku płóczę, to iest: w koryto obszerne rudę sypię, aaoi§ puszczsif wodę rynnami, rudę ustawicznie mięszaię, przeto ziemia iako leksza z wodę odpływa, ruda zaś w korycie zostaie.

Pogrodki, więżenie z drzewa przy młynach , w którym sę koła , żłoby któremi woda na koła płynie, i t. a.

Polskie kucie, nazywaię gdy młot fryszerski iest osadzony rowno-legło (paralellc) do wału koła, które woda obraca; przeto ramiona zwału koła wychodzęce młot do góry podnoszę, a gdy ramię z pod toporzyska wy idzie , młot opada i żelazo kuie. Dawniej we wszystkich naszych Fabrykach znaydowało się takowe kucie , lecz że ramiona bardzo prędko psuię się, odrzucono ie , teraz toporzysko młota do wału koła daię pionowo, dzielę ie na dwie części nierówne * blisko końca kródszego daię Elzę, na końcu dłuższym osadzaię młot, przeto nogi z wału wychodzęce koniec kródsry toporzyska na dół ci-snę, więc młot na drugim końcu będęcy podnosi się, a gdy koniec krodszy wy idzie z pod nogi, młot opada i w żelazo biie, takie kucie zowie się Szwanc-bamer, czyli niemieckie. Gdyby kto w iedney Fiy-szerce pragoęł mieć dwa kucia, na ów czas powinien dac iedoo kucie polskie, a drugie Szwauc-bamer, czyli niemieckie, bo na dwa kucia niemieckie, w Fryszerce miejsce być nie może. Takowe kucia znajduję się w Fryszerce zwanej Małacbów.

Pomoiciana, most na ziemi leżęcy nie na palach utrzymuięcy się, to iest: na mieyscach sapowatych układaię w poprzeć z dropi drzewa w miarę ścięte, na końcach spaiaię ie żerdziami długiemi, żerdzie przybiiaię długiemi kołkami, i tym sposobem drogę czynię twardę.

Ponury, most dany w upuście, albo w pogrodkach, po którym woda spływa, i grantu a zatym upustu nie psuie.

Poierak, kamień rzadki, wiele dziurek maięcy, albo piasek groby, w który woda wpływaięc ginie; ie więc w nim woda ginie, nazwano go poierak.

Przebitka, Górnicy bioręc rudę w ziemi głęboko znsyduięcęsię, biię kilka albo kilkanaście dołów, od dołu jednego do drugiego wy-bieraię rów albo loch podziemny, aby z dołu iednego do drugiego mogli przechodzić, takowe lochy zowię przebitkami; siemię w przebitkach stępluię, aby nie opadała.

Przekłada ziemia, znaczy iż w dole nie iest ziemia iednego gatunku, lecz ie po piasku pokazał się ieł albo cięglica, albo kamień, lub przeciwnie.

L Prte-