PICT6061

h-wł ini i pedagogiczne mają dość ograniczony dzy nimi. Środowiskowe * ‘ ‘ Jj_agogicznc cechuje tendencja do ana-zakres. „Badania środowi*    r•    . _wyizo|_0wanymi faktami i zjawi,

lizowania zależności mię J \    ‘ zamierzenia życiowe, lektura a zainte-

skami (na przykład    _{a ku||ura} artystyczna”) (Wroczyński 1979).

resowania. kontakt^ly*,_ho„_awCzcj niezbędne są jednak szersze uogńl-Dla potrzeb praktyki y ._źnjków charakteru i procesów spolecz-

nicnia i ustalenia generalnyc

^nyCh- • i <„ika występuje w różnym znaczeniu. W badaniach spo.

Pojęcie    wielkość. cechę lub zjawisko, k.óre

Ocznych wskaż    _widk^_ci. _cechy lub zjawiska. Np. zle postępy

oznacza isimcn    _albo opóźnienia rozwoju umysłowego,

w nauce dzieck 1 _rodzinncj. albo istnienia innej jeszcze cechy ^alb0't1.o7cz tanach kS.ek w określonym czasie będzie wskażni-kłem oclonego stopnia zainteresowania literaturą itp. W badaniach pe-d gogicznvch wskaźniki mają charakter statystyczny, czyi, wielkości pro-norcii występowania wskaźników w badanej zbiorowość, określa tstnteme cech przez nie określonych. Np. badając środowiskowe uwamnkowania alkoholizmu młodzieży na 100 przebadanych przypadków w 65 spotykamy się z alkoholizmem rodziców. Możemy wówczas uznać, ze alkoholizm danego środowiska jest wskaźnikiem występowania alkoholizmu u młodzieży. Badania dokumentów sądowych wykazują, że 90% prze-stępstw przeciwko zdrowiu obywateli popełnianych jest pod wpływem działania alkoholu. Tu więc alkoholizm jest wskaźnikiem występowania określonego typu przestępstw.

Istota pomiaru polega na uporządkowaniu, na ilościowym określaniu pewnych zjawisk lub cech zjawisk o charakterze jakościowym. Polega to na przekształcaniu zbioru faktów jakościowych uznawanych jako cechy na hierarchie ilościowe rozumiane jako zmienne.

Do takiej operacji konieczne jest istnienie określonego continuum. Pojęcie to oznacza istnienie skali oznaczających stopnie rozmiarów lub siły danego zjawiska. Continuum cechy uspołecznienia zakłada istnienie skali określającej poszczególne stopnie tej cechy u badanego osobnika lub zbiorowości. Nie trzeba dodawać, że opracowanie skali określającej natężenie

występowania jakiegokolwiek zjawiska społecznego jest przedsięwzięć

nader trudnym.

5 2 Pojęcia i skale pomiaru

Poszukiwanie sposobów precyzyjnego budowania takich skal od dawna zaprzątało uwagę badaczy. Helena Radlińska poszukując wskaźników i mierników wpływów środowiska na proces wychowawczy wprowadziła do metodologii środowiskowych badań pedagogicznych pewne pojęcia, które miały być elementami ścisłego, liczbowego określania zjawisk społecznych. I tak średnią określa Radlińska „teoretyczną wielkość wyprowadzoną z wielkości rzeczywistej jako ich przeciętną” (Radlińska 1961. s. 129). Poza tym znaczeniem statystycznym pojecie to pozwala na określenie danego stanu jako niższego lub wyższego od przeciętnego w danej zbiorowości, a więc na konstrukcję najprostszej skali względnej. Np. średnia liczba uczniów przypadających na jedną izbę lekcyjną na wsi jest wyższa od średniej ogólnokrajowej, a znacznie wyższa od średniej miejskiej.

Innym pojęciem jest norma. „Za normę uważa się wielkość, będącą wynikiem pomyślnego przebiegu badanego zjawiska”. Wiąże się to z po^ jęciem wzorca, który nazywa Radlińska „układem środków wystarczających do osiągnięcia poziomu właściwego normom, co jest w praktyce prawie jednoznaczne z idealnym schematem warunków bytu” (Radlińska 1961, s. 130). Wzorzec zatem będzie postacią określonego układu zbudowanego w oparciu o obiektywne ustalone i przyjęte w danym społeczeństwie normy.

„Miernik jest to wielkość, za pomocą której przy zachowaniu jednakowych warunków mierzy się inne wielkości”. Wprowadzanie do pedagogiki pojęcia miernika zakładającego porównywalność wielkości wymaga dużej standaryzacji problemów, aby uzyskać jednorodność porównywalnych wielkości.

W pomiarach postaw, motywacji i opinii coraz szersze zastosowanie znajdują skale. Skala jest szeregiem zdań ułożonych według określonego porządku wyczerpujących możliwe określenia badanego zjawiska, cechy lub układu. Najprostszym przykładem skali będzie np.: ..Wpływ rodziny na wychowanie dziecka jest decydujący i najważniejszy - ważniejszy od mm ch czynników. - ważny - podobny do znaczenia innych czynników