PICT6179

338

mi". Możliwości Jakie daje pedagogom wywiad narracyjny pokazują także materiały zawarte w książce Ii. Dubas i H.M. Griese^Jv.

13.3. Dyskusja grupowa

Jest metodą zbierania danych stosowaną głównie w krajach niemieckojęzycznych. a za jej prekursora uważa się K. Lewina i jego uczniów. Dyskusję grupową nazywa się też eksperymentem grupowym, wywiadem zespołowym itp. Dyskusja grupowa nie jest w Polsce zbyt często wykorzystywaną metodą zbierania materiałówjednak posiada zalety, warte upowszechnienia. Stwarza także rozliczne możliwości badawcze, pozwalające na dostrzeżenie różnych procesów poznawczych i społecznych, zachodzących w sytuacjach wychowawczych i dydaktycznych, dlatego postanowiłam ją skrótowo przedstawić.

Założenia teoretyczne, na których oparta jest dyskusja grupowa jako metoda gromadzenia materiałów, wyprowadzane są zarówno z hermeneutyki (nasze poglądy o święcie kształtują się w rozmowie z innymi; pytania i wypowiedzi innych osób stanowią inspirację dla przemyślenia analizowanego zagadnienia i wywołują chęć przedstawienia własnego stanowiska) jak i z interakcjonizinu, który zakłada zależność pomiędzy poglądami a zachowaniami jednostki oraz pomiędzy więziami panującymi w grupie a odbywającym się w niej procesem społecznym.

Dyskusja grupowa to rozmowa niewielkiej liczby osób na określony temat, odbywająca się w warunkach naturalnych (np. w grupie studenckiej podczas ćwiczeń) lub sztucznie stworzonych; tzn. poza naturalnym środowiskiem osób badanych^{1 2}*⁰, np. gdy zapraszamy do rozmowy grono rodziców. Gdy prowadzona jest poza naturalnym środowiskiem badanych, nazywa się ją eksperymentem grupowym, choć moim zdaniem nietrafnie, ponieważ nie spełnia wymogów stawianych eksperymentom. Uczestnicy dyskusji wytwarzają specyficzną społeczną sytuację, w której mogą ujaw-

^sjSowa stwarza okazję

1.    Gdy°badacz chc/po* nad poglądy

zarejestrować proces ksztai.owama _si? ,_ych opinii pod wpływem*^ powiedzi innych członków grupy.    ^v * ^y

2.    Gdy chce prześledzić procesy społeczne, zachodzące w grapie w trak cie wymiany poglądów (interakcje, aktywność poszczególnych uczest ników. zdolności przywódcze, zachowania ekspansywne, defensywne itp-)-

Można wyróżnić dwa rodzaje dyskusji grupowych⁴¹:

a.    Dyskusję eksploracyjni} podczas której odbywa się poznawanie, poszukiwanie rozwiązań, a w jej wyniku dochodzi do zdobycia nowej, osobistej wiedzy przez jej uczestników. Znakomicie ten rodzaj dyskusji wykorzystał D. Bames w swoim badaniu nad kształtowaniem się wiedzy czynnej uczniów⁴².

b.    Dyskusję mediacyjną - (ten typ dyskusji prowadzony jest w różnego rodzaju grupach treningowych), w której chodzi o to. aby uczestnicy mieli okazję do wymiany własnych doświadczeń, poglądów na jakiś temat. Wytwarza się płaszczyzna komunikacyjna, umożliwiająca rozmowę o tym, co „tu i teraz" jest dla uczestników spotkania ważne. Podczas takiej dyskusji uczestnicy poznają procesy wewnątrzgrupowe. poddają refleksji interakcje zachodzące w grupie. W zespołach tych chodzi o otwartą, pełną komunikację pomiędzy członkami gmpy. Ten rodzaj dyskusji w znacznie większym stopniu niż poprzedni ujawnia różnorodne procesy społeczne.

Organizacja badań z zastosowaniem dyskusji grupowej przebiega u pięciu fazach.

• granicach od 5 do 12 osób. w taki sposób, aby badacz

Faza 1. Wybór uczestników badania Optymalna liczba uczestników waha się ^ Do dyskusji powinny być dobrane jednost i

“Tamże.    . .    . ,Q8S

D. Bames, Nauczyciel i uczniowie. Wai$za"^a

1

⁵¹ Z. Aleksander, Interakcje mlodzid-ilprośli: analiza komunikacyjna [\v:J Diagnostyka edukacyjna, red. li. Nicmierko, Gdańsk 1994. Są to badania pokazujące, jak wiele można dostrzec we wzajemnych relacjach międzyludzkich stosując w opracowywaniu materiału zarówno jakościowe, jak i ilościowe metody analizy danych.

' E. Dubas. H.M. Gricse, F.uroi>a, op. cit.

2

S. Lamnck, Qualitative Sozialfnrschung.... op. cit.