polski ubior4

:iO. Długi fałdzisly ubiór, prawdopodobnio szuba z włoskiej tkaniny wzorzystej; na głowie fantazyjny zawój ze złotymi ozdobami, około 147'i r.

O znajomości w Polsce wszelkich szczegółów mody panujących na dworach zachodnich świadczy wzmianka w rachunkach królewskich

0    wykonaniu dla ks. Witolda ubioru ukrywającego pod szarym aksamitem i starannie wykonanym modnym podszyciem z watowanego płótna — kolczugę, która dobrze chroniła przed skrytobójczym ciosem sztyletu. Takie ubiory spotyka się jeszcze w XV w. na dworach książąt burgundzkich.

Po okresie ciasnych i krótkich ubiorów męskich, bez ozdób, na początku XV w. pojawia się dążenie do wprowadzania w strojach zarówno męskich, jak i kobiecych wielu szczegółów mających tylko znaczenie dekoracyjne. Przykładem tego są rękawy długie, otwarte łub workowate w kilku odmianach czy też przyozdabiane sukiennymi wycinankami.

Dokumentacja ubiorów noszonych w XV w. opiera się w Polsce przede wszystkim na malarstwie cechowym i jest w porównaniu ze sztuką zachodnią ograniczona co do ilości przekazów mody świeckiej. Przykłady jednak, które zawiera, pozwalają na stwierdzenie, że moda dworska tego okresu podlegała podobnym ewolucjom jak na Zachodzie.

Podkreślić tu należy, że dawniejsi historycy zbyt dużą rolę przyznawali kulturze niemieckiej w miastach polskich, nic doceniając bezpośrednich kontaktów Polski, zwłaszcza w zakresie mody, z innymi państwami zachodnimi. Uważna analiza stylu ubiorów występujących w Niemczech wykazuje, iż moda tam panująca przejmowała wszelkie nowości francusko-flamandzkic i nie wnosiła nic innego prócz przedłużenia czasu użytkowania niektórych części ubiorów. Dopiero w ostatnich latach XV w. i na początku XVI uzyskała moda niemiecka pewien wpływ na kształtowanie się mody ogólnoeuropejskiej.

W polskim malarstwie cechowym tematy religijne zawierają w XV w. stosunkowo niewiele ubiorów świeckich. Przeważają jeszcze ubiory konwencjonalne, ustalone dla pierwszoplanowyeh postaci. Świeckie ubiory noszą żołnierze (rys. 29). W nich także występują Trzej Królowie W’ obrazie mistrza Mikołaja Haberschracka. Ich ubiory są długie

1    fałdzistc, a najmłodszy król, Murzyn, występuje w stroju dwerskim

34