polski ubior6

utraty niepodległości przez nasz kraj oraz w próbach podejmowanych w celu przywrócenia wolności. Pokolenie naszych romantyków zafascynowane wielką epopeją napoleońską, porywające się do walki z zaborcami w powstaniach narodowych było siłą żywotną narodu i Europy. Należy jednak dodać, że polski romantyzm rozpoczął się od kultywowania rodzimych tradycji ludowych. Był nasz romantyzm ruchem ideowym młodego pokolenia „najdokładniej współżyjącego, współmyślącego z narodem⁴⁴. Polityczna sytuacja Polski domagała się realizacji dwu istotnych haseł: naród powinien się zmienić i naród powinien ocalić jak najwięcej ze swych tradycji jeśli ma dalej istnieć. Wbrew pozorom nie były to hasła antagonistycznc, lecz wspaniale uzupełniające się.

Charakterystyczne ubiory polskie okresu romantyzmu zostały przedstawione przez wielu malarzy, a wśród nich i Michała Stachowicza, który wykonywał ilustracje odznaczające się zarówno bezpośredniością i autentyzmem, jak i ogromną wartością przekazów dokumentalnych. Ilustracjami tego malarza zdobiono kalendarzyki krakowskie z początku XIX w. oraz wczesne wydania Historycznego opisu miasta Krakowa i jego okolic Ambrożego Grabowskiego. Miedzioryty Stachowicza ukazujące wojsko polskie chętnie dołączano do różnych ówczesnych publikacji. Wydano je także w postaci albumików, zatytułowanych Pamiątka z czasów Księstwa Warszawskiego. Oddzielny problem w' twórczości artysty stanowili wieśniacy, przedstawiani w kolorowych rysunkach: Krakowiacy, Proszow iacy, włościanie spod Skalmicrza i Skawiny, Kijacy z Podgórza oraz górale. Było to pierwsze w ilustracji polskiej opracowanie strojów* ludowych. Charakterystyczne polskie typy ludowe początku XIX w. utrwalił także J. P. Norblin, który po powrocie do Francji w 1817 r. wydał album polskich strojów.

Ubiór polski z okresu powstania styczniowego znalazł pełne odbicie w twórczości Artura Grottgera. Zachowało się też w naszych muzeach wiele ubiorów romantycznych oraz ich akcesoriów, stanowiących niezwykle cenny materiał dowodowy.

Dla pełnej rekonstrukcji ubioru XIX-wiecznego niezbędne są źródła pisane. Polscy poeci patriotyczni niejednokrotnie krytykowali ogólno-

126