prapol060

Tabl. XII. Zabytki brązowe z najmłodszego okresu brązowego (okr. V]

prostokątne lub trapezowate z owalnym uchwytem, spiralne laśmowate naramienniki, zdobione pasmami zygzakowatymi z kresek, cienkie naszyjniki skośnie żłobkowane z końcami gładkimi zwiniętymi u uszka i zapinki rombowate z tarczami spiralnymi na końcach (tabl. XII, 8). Z odmiany tych zapinek

z kabłąkiem drucikowatym (tabl. XII, 7) rozwinęły się tu zapinki z laną imitacją końcowych tarczek zwijanych spiralnie z drutu, a poza tym powstało na Pomorzu kilka dalszych form miejscowych np. klamry okularowe do spinania płaszcza, klamry soczewkowate wzgl. rombowate, naszyjniki zamknięte zdobione grupami kresek ukośnych i t. d. Należy tu jeszcze podnieść, że w gruipic kaszubskiej, podobnie jak na całym obszarze kultury „łużyckiej", zaznacza się wyraźne zamiłowanie do wykonywania ozdób drogą kucia, w przeciwstawieniu do znamiennego dla ludów północnych upodobania do wyrobów odlewanych, i że jeszcze w początku wczesnego okresu żelaznego ceramika tego obszaru ma cechy przeważnie „łużyckie". W tych warunkach nie możemy się zupełnie zgodzić na przyjmowany przez prehistoryków niemieckich germański charakter grupy kaszubskiej a nor-dyjskie zabarwienie niektórych wyrobów brązowych możemy wytłumaczyć nadmorskim położeniem, wystawiającym ludność na obce wpływy oraz odcięciem od obszaru macierzystego kultury „łużyckiej". Wyroby brązowe grupy kaszubskiej były przedmiotem eksportu do Wielkopolski (por. str. 110) i Kujaw (por. str. 111), a częściowo dochodziły nawet do Śląska środkowego i dolnego, ku wschodowi aż do półwyspu sąmbijskiego, ku zachodowi zaś niektóre z nich (miecze z gałką nerkowatą) dotarły aż do Francji.

Rozkwit grupy górnośląsko-małopolskiej Grupa górnośląsko-małopolska, w poprzednim okresie ledwo uchwytna w Małopolsce, obecnie przechodzi okres wielkiego rozkwitu, widocznie w związku z rozmnożeniem się ludności i napływem nowych gromad ze Śląska. Zajmuje ona teraz nietyliko Śląsk Górny i zachodnią Małopolskę, lecz także kilka południowych powiatów Wielkopolski. O gęstości zaludnienia świadczy z jednej strony rozległość wielu cmentarzysk, z których n. p. cmentarzysko w Laskach w pow. kępińskim, sięgające zresztą częściowo do następnego okresu, dostarczyło 1782 grobów, a z drugiej strony fakt szukania przez nadwyżkę ludności nowych siedzib na wschodzie (por. str. 119). Jedną ze swoistych cech ceramiki tej grupy stanowi umieszczanie w dolnej części brzuśca naczyń kilku uchwytów w postaci poziomych listewek lub guzów. W formach ceramiki i w obrządku pogrzebowym zaznaczają się w obrębie grupy omawianej pewne różnice regionalne, upoważniające nas do wyodrębnienia

S Pradzieje Pohlci 113