prapol106

ztozone z rodzimych paciorków bursztynowych oraz importowanych paciorków szklanych i emaliowych, ze srebrnych paciorków dwustożkowalych (tabl. XX, 2) i rozmaitych rodzajów wisiorków. Obok okazów brązowych bogato profilowanych i breloków złotych (tabl. XX, 16) najcześciei tfrusz-kowalych (tabl. XX, 16) byty w użyciu brązowe lub srebrno wisiorki kapsulkowate (tabl. XX, 10) i brązowe wisiorki

Tabl. XX. Ceramika i inne zabytki kultury goeko-^epidzkiej « starszego i młodszego podokresu rzymskiego.

pierścieniowate z guzkami na obwodzie. Zapinano te kolie przy pomocy misternych klamer esowatych brązowych lub srebrnych (tabl. XX, 11). Wymienione tu wisiorki złote i klamry srebrne są zwykle zdobione filigranem i granulacją i przedstawiają prawdziwe arcydzieła złotniclwa przedhistorycznego. W jednym z grobów szkieletowych cmentarzyska wczesno-rzymskiego w Elblągu znaleziono m. in. szczątki typowo gotlandzkiego nakrycia głowy, zdobionego licznie naszytymi guzkami brązowymi. Jest to dalsze świadectwo pochodzenia części ludności najezdniczej z tej wyspy.

Ślady językowe pobytu Gotów

W drugim wieku po Chr. wyrusza ludność gocka wraz z częścią ludności ujarzmionej w kierunku południowo-wschodnim, kierując się ku Czarnemu Morzu, dokąd dociera ck. t. 170 po Chr. a w r. 214 zjawia się na granicy Dacji. Szlak tej wędrówki gockiej jest dla nas dotąd zupełnie nieuchwytny, zapewne wybrali Goci dla ominięcia błot poleskich dalszą drogę okrężną, leżącą daleko na wschodzie. Pozostałą resztę ludności germańskiej po odejściu Gotów należy — jak się zdaje — identyfikować z Gepidami. Dłuższym współżyciem ludności gockiej ze Słowianami tłumaczą się gockie pożyczki językowe z zakresu państwowości (cesarz, ksiądz, książę, chąsa), uzbrojenia (miecz, szłom = hełm), kupiectwa (kupić, pieniądz, lichwa), gospodarstwa domowego (chleb, ocet, kocioł, szkło), zoologii (wielbłąd, lew, osioł, skol = bydło), botaniki (winograd, łuk*) i innych dziedzin. Niektóre z tych wyrazów, przejętych zresztą w części dopiero w III lub IV w. a przez Gotów samych zapożyczonych częściowo z języka łacińskiego, przyszły do nas razem z oznaczanymi przez nie nieznanymi przedmiotami, inne jednak przejęte zostały jedynie pod wpływem mody, wypierając dawne wyrazy rodzime (np. chleb zamiast rodzimego kołacza czy podpłomyka, sket zamiast gowęda, chąsa zamiast rozboju, kupić zamiast wienić, książę zamiast wło-dyka itd.). Pozostałością po Gotach może też być nazwa rzeki Skrwy (dawniej Strkwy), prawobrzeżnego dopływu dolnej Wisły, o ile tc jest istotnie nazwa germańska, natomiast rzeka Pełtew, dopływ Narwi, nad którą leży Pułtusk, mająca z pewnością nazwę germańską, płynie — jak się zdaje — już poza zasięgiem osadnictwa gocko-gepidzkiego.

*) Rodzaj czosnku, szczypiorek.

205

204