Przedsiębiorstwo turystyczne w gospodarce wolnorynkowej G Gołembski (97)

98 IV. Zastosowanie zasad analizy mikroekonomicznej...

Opłacalność świadczenia usług a koszt krańcowy

Pisaliśmy już wielokrotnie o tym, jak wielkie znaczenie ma struktura kosztów w przedsiębiorstwie turystycznym, udział kosztów stałych w kosztach całkowitych oraz relacje kosztów zmiennych do obrotów. Kształtowanie się tych relacji ma decydujący wpływ na kształtowanie się kosztu krańcowego, którego znaczenia nie sposób przecenić.

Kosztem krańcowym przy dowolnym poziomie sprzedaży usług lub miejsc noclegowych jest dodatkowy koszt wytworzenia jednej dodatkowej jednostki więcej. Obliczamy go odejmując od siebie łączne koszty w wyrażeniu pieniężnym związane z wytwarzaniem sąsiadujących ze sobą ilości produkcji.

Wraz z powiększaniem się wykorzystania potencjału i wzrostu ilości udzielonych osobonoclegów koszt krańcowy rośnie. Nie jest to zjawisko typowe tylko dla gospodarki turystycznej, ale typowe dla wszelkiej działalności gospodarczej. Ma jednak w hotelarstwie tym większe znaczenie, im wyżej umieszczony jest punkt krytyczny i im mniejszy margines wolnego do wykorzystania potencjału pozostał po to, aby zysk mógł być w ogóle osiągnięty. Przy sporej części kosztów = constans zjawisko to jest wywołane spadkiem przychodów z 1 jednostki kosztów. To oczywiste. Utrzymanie hotelu w stanie wysokiego wykorzystania miejsc powoduje zwiększone zużycie łóżek i sprzętu, konieczność częstszego prania, sprzątania, zatrudnienia pełnej załogi wraz z osobami zatrudnionymi w ramach prac zleconych, zwiększone zużycie energii itp. Na dłuższą metę utrzymanie 100% wykorzystania potencjału jest niemożliwe z powodu jego „zmęczenia”. Przy wysokim punkcie krytycznym jest to jeszcze jeden dodatkowy czynnik powiększający ryzyko prowadzenia hotelu.

W biurze podróży koszt zmienny na jednostkę obrotów nie rośnie tak szybko jak w hotelu, ale oczywiście też wzrasta. Wiąże się to ze zwiększeniem czasu pracy i wynagrodzeń, zużyciem maszyn itp.

Kluczem do badania efektywności przedsiębiorstwa jest relacja pomiędzy kosztem krańcowym a przeciętnym. Koszt przeciętny - inaczej jednostkowy -jest wartością względną wynikającą z podzielenia kosztu całkowitego przez ilość sprzedanych produktów (np. osobonoclegów, wartości obrotów w biurze podróży itp.). Jest oczywiste, że koszt krańcowy rosnący szybciej musi przeciąć się z kosztem całkowitym rosnącym wolniej, i to pod wpływem