Psychologia ogólna05

28

tyczące warunków rozwoju 1 kształtowania się dojrzałych form zachowania się w ciągu życia człowieka (psychologia rozwoju człowiek a). Stanowią one zarazem podstawę dla określenia sposobów i zasad oddziałyv/onia ksztułcąccgo i wychowawczego na jednostkę, uwzględniających tzw. "prawa wieku" oraz specyfikę przedmiotów nauczania 1 celów wychowania. Praktycznym wykorzystaniem tej wiedzy o człowieku zaj muje się psychologia wychowawcza.

Psychologia społeczna

7/3zechs tronnie rozwijający się człowiek ulega wpływom i oddziaływaniom innych ludzi, stopniowo wrasta w społeczność dorosłych. Społeczno warunki życia i działania należą do głównych czynników organizujących proces tworzenia się osobowości, przy czym różne kręgi społeczne (rodzinne, towarzyskie, zuwodowe itp.) w różnym stopniu pozostawiają na jednostce swe piętno. Z punktu widzenia psychologii, zwłaszcza zaś p s y-cSiologii społecznej, istotne Jest ustalenie treści i siły wpływu, juki wywierają na zachowanie się człowieka inni ludzie,

'•< jaki sposób i czy na trwałe ton wpływ się dokonuje, dlaczego jednostka go akceptuje oraz w Juki sposób tworzą się określone więzi społeczno (sympatio, antypatie, zależności itp.,. Mozm rzec, iż ta gałąź psychologii zajmuje się badaniem zachowani! się (zwłaszcza przebiegiem procesów psychicznych) człowieka w sytuae„acn społecznych. Jest to zagaz.;icnie •ważne ule tylko poznawczo, ais . pru-tycznie z uwagi nu możliwość i potrzebę kształtowania postaw poła i cnych społecznie, na konieczność uwzględnienia w praktyce społecznej jego naturalnych dążeń społecznych (uczuciowych, cmi ic jor.alnych). Tworzenie wuri.r.kJw lla społecznego przy stosowania jednostki, środków egzeizn.wania r.crm i zasad współżycia oraz kształtowanie właściwych struktur i interakcji społecznych wymaga dobrej orientacji w prawidłowościach społecznego zaznawania się. Ólutego ni .-zbędne jest wyjaśnianie, jaką funkcję w życiu jedrostki pełnią inni ludzie i różne grupy społeczne, Julcie role społeczne w ciągu życia przyjmuje na siebie człowiek i jak to odbija się na jego osobowości i zachowaniu się.

Psychologia pracy

Obraz człowieku rozwijającego się i działającego byłby niepełny, gdyby nie uwzględnić w nim celowej działalności, juką je3t praca. P s y— cholojla prący jako odrębna gałąź psychologii stosowanej,

l

ukazuje wykonywania zadań 1 czynności zawodowych w szczególnych warunKach fizycznych, organizacyjnych i społecznych. Znaczenie sytuacji pracy dla Jednostki Jest niepodważulne. Praca bowiem nla tylko zapewnia jej środki niezbędne do życia, ale stwarza wiele okazji prezentowania tego, kim jest, na co go stać fizycznie 1 pcychicznie, ile Jest wart Jako wykonawca zadań społecznie ważnych. Zarazem Jednak wyznaczone zadania 1 całokształt sytuacji pracy niosą w 3obie szereg ograniczeń, wymagań, rygorów i przykrych skutków ubocznych (zmęczenie, zagrożenie chorobami 1 urazami), którym człowiek nu3i i chce sprostać. Zadania psychologii pracy polegają r.a badaniu i opisie procesu pracy 1 jej warunków oraz na określaniu wymagań, Jakie w zakresie szeroko rozumianych kwalifikacji praca na danym stanowisku stawia przed wykonawcą. Psychologia pracy bada także przebieg pracy w różnych niekorzystnycli warunkach oraz skutki, Jakie to powoduje w sferze psychiki 1 zachowani i wykonawcy, a także w ogólnej atmosferze pra-oy, w społecznym środowisku pracy.

Opierając się r.a różnorodnych danych psychologia pracy określa warunki optymalizacji przebiegu pracy, podnoszenia wydajności przy Jednoczesnym respektowaniu potrze!., oczekiwań 1 możliwości człowieka pracującego. .V tym zakresie ustala ogólne prawidłowości charakterystyczne dla pra-cy w ogóle oraz wy ubywa szczególna rysy pracy na niektórych n tanów lak.»cn bardzo trudnych (fizycznie lub umysłowo), odpowiedzialnych lub ryzykon-nych. Wyniki tych iizań służą prawidłowemu doborowi kadry (załogi), efektywnemu szkoleniu, losl.ona leniu, nowym rozwiązaniom konstrukcyj.nya urządzeń i maszyn, usuwaniu niekorzystnych warunków pracy, zagrożeń dla zdrowia 1 życia pracujących. Służąc podmiotowi procy psychologiu uczestniczy w organizowaniu procesu pracy korzystnego ekonomicznie i społecznie.

Bardzo ważną sferą zainteresowania psychologii pracy, dzieloną z psychologią społeczna, jest 3rołoczr.n Struktura zakładu pracy i Jej właściwości oraz zjawiska, wystopuJuce w toku pracy zespołowej, czy też pracy Jednostki wśród ludzi powiązanych układea formalnych i nieformalnych zalotności ze sobą. Sytuacja społeczna w zukładzie pracy wpływa wybitnie na tok pracy i szeroko rozumiane koszty pracy człowieka. Zadaniem psychologii Jest więc badanie różnorodnych zależności, formalnych i nieformalnych stosunków między członkuini załogi, wykrywanio źródeł niopoządanych społecznie i psychologicznie napięć i konfliktów, a także przyczyn patologii organizacji!fora aspołecznego zachowania się.