Psychologia ogólna17

45

trudne lub związane z ryzyskiem itp. Korzystanie bezpośrednie z wyników testowania naraża na popełnienie poważnych błędów w ocenie badanej osoby i wnioskowaniu o jej możliwościach. Sądy oparte na takich danych mogą być całkiem fałszywe, ryzykowne i krzywdzące dla badanego.

b) Wywiad psychologiczny

Specyficzną metodą badań psychologicznych, ze znajomości której można odnieść szereg korzyści także poza dziedziną psychologii i badań naukowych, jest wywiad. Jest to rodzaj rozmowy kierowanej przez badającego, przebiegającej stosownie do zamierzonego celu, według planu zagadnień, które trzeba poruszyć i sprowokować rozmówcę do pełnych i swobodnych wypowiedzi. Wypowiedzi te są rejestrowane zazwyczaj bezpośrednio po wywiadzie lub za zgodą badanego - zapisywane na taśmie magnetofonowej. Do wywiadu zwykle przygotowuje się listę pytań, ale ich stawianie musi wypływać naturalnie - nie może to być przesłuchanie; z pomocy tej trzeba dyskretnie i umiejętnie korzystać.

Wywiad jest metodą najtrudniejszą, wymagającą dobrego wyszkolenia psychologicznego, doświadczenia i znajomości ludzi. Konieczna jest umiejętność naturalnego podejścia do ludziłatwego nawiązywania kontaktów z obcymi, bycia z nimi i wzbudzania zaufania.

Metodę tę stosuje się dla gruntownego badania osobowości lub jakichś jej aspektów. Prowadzenie wywiadu (w badaniach wyłącznie indywidualnych) w odniesieniu do zagadnień ze swej istoty niedostępnych w inny sposób wymaga respektowania nie tylko rygorów obowiązujących badacza-psychologa (zob. obserwacja). Znajomość także tych wymagań - zasad prowadzenia wywiadu - pozwala lepiej poznawać i rozumieć ludzi, efektywniej się z nimi porozumiewać. W świetle tych zasad ukazują się niektóre źródła nieporozumień i niepowodzeń np. w dyskusjach czy zwykłych rozmowach.

Warunkiem uzyskania zamierzonego przebiegu i wyniku wywiadu jest nawiązanie kontaktu, wzbudzenie zaufania rozmówcy i usunięcie napiętej atmosfery i niepewności badanego. Konieczna jest specyficzna postawa badającego: neutralna i obiektywna a zarazem ujawniająca życzliwe zainteresowanie osobą rozmówcy. Badany nie może być traktowany ani oschle, "administracyjnie", ani jako "ciekawy przypadek". Właściwy klimat wytworzyć się powinien na początku spotkania, dzięki dostrojeniu się badającego do typu rozmówcy, jego możliwości i zdradzonych oczekiwań. Badający przez