psychologia religii4

66

naturalnych. Stwierdzono,, że współpracują one z substancją pośredni-csącą w układzie nerwowym mózgu - serotoniną, której struktura chemiczna przypomina LSD, środek wciąż uważany za klucz do rozumienia wywoływanych w warunkach laboratoryjnych odmiennych etanów świadomości, a zwłaszcza przeżyó utraty własnej tożsamości /Harkness 1973, Axelord 1974/* Ustalono również, że halucynacjom słuchowym, pojawiającym się w schizofrenii i przeżyciach religijnych, towarzyszy wzrost poziomu o piatów wewnętrznych w organizmie. Doznania te można zneutralizować za pomocą antagcnis tyczne go wobec opiatów na1ozonu /Mardsen 1979, 1977/.

Jednym z najbardziej sensacyjnych sposobów naukowego badania doświadczeń ekstatycznych jest biofeedback. Pisałam już o zdolności człowieka do kontrolowania produkcji opiatów naturalnych w organizmie. Ale dopiero odkrycia związane z biofeedbackiem zmusiły świat nauki do

poważnego potraktowania poglądu o zależności autonomicznego systemu

• •

nerwowego od ludzkiej woli.

Po raz pierwszy zachwiały się poglądy naukcwoów z końcem lat sześć dziesiątych wobec zaskakujących wyników badań przeprowadzonych na szczurach w laboratoriach Uniwersytetu Rockefellera przez Neala Millera i Leo DiCara. Okazało się, że sztucznie stymulowany system nerwowy może wywołać pewne zjawiska w organizmie bez udziału kierowanych wolą mięśni /Miller 1969_f DiCara 1970/.

Poddane eksperymentowi szczury, pomimo całkowitego paraliżu spowodowanego currarą, były w stanie zmieniać szybkość przepływu krwi w jednym uchu, nie naruszając naturalnej prędkości strumienia w drugim. Były za to nagradzane elektryczną stymulacją ośrodków przyjemności w mózgu. Niestety, z niewyjaśnionych przyczyn nie udało się eksperymentu powtórzyć. Później kontynuowano nadal tego rodzaju doświadczenia na Harvar-dzie. Mierzono różne procesy fizjologiczne /ciśnienie krwi, puls/ u studentów umiejących posługiwać się technikami biofeedbacku /Shapiro, Tursky, Schwarts 1970/.

Biofeedback polega na umiejętności kontrolowania zachodzących w organizmie zjawisk, które dotąd były uważane za niezależne od ludzkiej woli. Aparat pomiarowy rejestruje wewnętrzne zmiany fizjologiczne, nie odczuwane zazwyczaj przez człowieka. Następnie lekarz bada relację między pomiarami aparatu i odczuciami pacjenta, po czym rozpoczyna trening uczący pacjenta panowania nad nieuświadomionymi i niekontrolowanymi dotychczas procesami /Blanchard, Epstein 1978, Sagberg 1977/. Chociaż większość tych badań, pomijając teoretyczne implikacje, została zaadaptowana do celów terapeutycznych /techniki biofeedbacku używa się do leczenia różnego rodzaju psychosomatycznych schorzeń, jak nadciśnie-