Scan06

STAN ZACHOWANIA „POETYKI’

XVI

omówienie jambu i komedii. Jeśli nawet słowa te sa średniowiecznym apokryfem, świadczą, że od dawna dostrzegano n^-kompletność tego traktatu. . ,, _r    .    ^d0str2e^ nie

istnienie drugiej księgi Poetyki poświadczają również pośrednio średniowieczni komentatorzy pism Arystotelesa. Wilhelm z Moer-

beke^ autor przekładu Poetyki na język łaciński (ok.......1278 r)'

^{0 sztuce} poetyckiej należał, jak się zdaje, do najmniej ¹ ch dzi^e1 Stagiryty w starożytności. Nie znamy żadnego ko-" ^m i rza starożytnego na jego temat. Nie jest również cytowany ^mCn ża&riego P^lsarza starożytnego aż po IV wiek n.e.¹⁰. Pewne P^rzeZ , Arystotelesa na temat tragedii i komedii były przekazy-_za pośrednictwem gramatyków i krytyków¹¹. Sani -tekst p³¹¹ . j popadł natomiast na długo w zapomnienie. Jej część do-*^oe ^,_a j_ambu i komedii musiała zaginąć dość wcześnie. Nie po-^ada jej j^uZ dokonany w V wieku n.e. przekład syryjski, którego ,, _wj_erną kopią jest tłumaczenie na język arabski, dokonane k^rok¹¹ ^ P^rzez Abu Biśra i zachowane niemal w całości

mówi wyraźnie o pierwszej jej księdze, zakładając implicite istnienie drugiej⁹- Podobnie wcześniejszy komentator Etyki Eustratio fTok. nOO^ cytując uwagi Arystotelesa na temat I [Poetyka, ^{1 2 1} M zaznacza, ze jest o tym mowa w pierwszei i księdze Poetyki Jeśli na wet podział na księgi nie pochodzi nJ Arystoteles^ niekompletność dzieła w zachowanej formie wydaje ,

w rękopisie z X wieku. Jest to najstarszy przekaz tekstu Poetyki. Został on odkryty w Paryżu dopiero w roku 1871 i jest dostępny l dla większości filologów za pośrednictwem łacińskiego przekładu, dokonanego w roku 1911 przez profesora arabistyki w Oxfordzie,

D. S. Margolioutha i ponownie przez profesora wiedeńskiego J. Tkatscha (1928- 1932)( Doskonalszy i opatrzony obszernym komentarzem przekład. Tkatsch a, mimo potrójnego oddalenia od oryginału, stanowi dużą pomoc przy rozwiązywaniu licznych trudności związanych z ustaleniem prawidłowego brzmienia tekstu.

|mjstarszy i zarazem najlepszy rękopis Poetyki w języku ory- \r ginaTnym pochodzi z wieku XI i znajduje sie w ParyżtT) (zareje- ¹ strowany w BN pod nr 1741, przez wydawców oznaczany jako A). Wyjątkową wartość tego rękopisu docenił dopiero w drugiej połowie XIX wieku Johann Vahlen i wykorzystał go w pełni w swych pomnikowych studiach i trzech kolejnych wydaniach Poetyki (1867, 1874, 1885). Uznał on jednocześnie wszystkie pozostałe rękopisy (XIV- XVI) za jego mniej lub bardziej wartościowe kopie. W świetle dogłębnej analizy tradycji rękopiśmiennej stwierdzono jednak następnie, że jeden z rękopisów, Riccardianus 46 (B), przedstawia tradycję niezależną od rękopisu paryskiego (A) i stoi w bliskim pokrewieństwie z tradycją stanowiącą podstawę syryjskiego przekładu i jego zachowanej kopii w języku arabskim. Pozostałe rękopisy (w liczbie kilkunastu), pochodzące z XV i XVI stulecia, są zależne od paryskiego (A), a występujące między nimi różnice mają jedynie wartość anonimowych, bardziej lub mniej udanych poprawek.

[Tradycję rękopiśmienną Poetyki wspiera poza tym zachowany w dwu egzemplarzach jej łaciński przekład dokonany przez Wilhelma z Moerbeke ok. roku 1278, oparty na jednej z wczesnych kopii rękopisu paryskiego^ M

Kulturze europejskiej Poetyka została szerzej udostępniona dopiero z chwilą wydrukowania jej łacińskiego przekładu dokonanego przez Giorgia Valla w roku 1498 i pierwszego wydania w języku greckim w zbiorze Rhetores Graeci (Aldus, Wenecja

2 — Arystoteles: Poetyka

1

Temi^{stlUSza z} P^ad^a&^ona (°k- 318- 388 n.e.): Oratio 27, 337 b. ^wie„ g_eZpośrednio Poetyki Arystotelesa nie znal Horacy, gdy pisał swój 0 sztuce poetyckiej (De arte poetica). Z pewnych na ten temat P^oea ,.y filozofa korzystał za pośrednictwem dzieł gramatycznych (ko-P°® ^ą filologicznych) Neoptolema z Paros, perypatetyka żyjącego w III

mentarzy wieku p>^e’

2

y., ^ Moerbeke, Primus Aristotelis de ar te poetica liber... [w:] • teles Latinus, XXIII, Brugges-Paris 1953.

świadectwem jest cytat z Poetyki (1449^b6) w mo-