SchlegelS0

atomem węgla. Najlepiej zbadano enzymy wyizolowane z różnych gatunków Pseudomonas. Najważniejsze typy otwarcia pierścienia aromatycznego przedstawiono na rycinie 14.12.

Rozszczepienie typu orlo. Rozszczepienie pierścienia między dwoma sąsiadującymi hydroksyiowanymi atomami węgla (rozszczepienie orto-lub intradiolowe) prowadzi do powstania kwasów dikarboksylowych. Przypuszczalnie zachodzi pierwotne przyłączenie cząsteczki O, do atomów węgla obok grupy hydroksylowej z wytworzeniem cyklicznego nadtlenku. Z kolei, wewnątrzcząsteczkowe przekształcenia prowadzą do zerwania wiązania C—C z wytworzeniem kwasu cis,cis-mukonowego. Katechol jest rozszczepiany przez ortopirokatechazę (dioksygenaza-l,2-katecholo-wa), a kwas protokatechowjy przez dioksygenazę-3,4-protokatecholową. Produkty tych dwóch reakcji enzymatycznych, cis,cis-mukonian i 3-kar-

a

OH

OH

piro-Katechiaa

I^COOH

L-^cooh

kwas ds. as- \($) mukonowy V

HOOC^-^OH

<d/ kwa* y protokntechowy

^hOCCv^COOH

Wcooh

kwas 3-karboksy-/ -os. os-mukonowy

^hooc>Ccooh =0

^^c=° co.

mukooo-    if<X^ „ ^ » 4kati

laMon

4 karboksy-mukoncłaklon

4-kotoadypir>o-

enok>*akton

kwas

3-ketoadyp«nowy

jburaztyntanj

3-keloadypilo CoA CoA

L

acctylo CoA

d

CO-SCoA 'H

COA

bursztyny4o-CoA

Ryc. 14.12. Rozszczepienie orto-aromatycznego pierścienia i szlak 3-ketoadypinowy.

Główne enzymy: <1> pirokatcchaza (1.2 dioksygenaza katccholowa); (2) cykloizomcraza mukonianowa; (3) izomeraza mukonolaktonowa; (4) 3.4-dioksygcnaza protokatccholowa (5) cykloizomeraza 3-karboksymukonianowa; (6) dekarboksylaza 4-karboksymukonolaktonowa; (7)hydrolaza 4-kctoadypinolaktonowa; (8) transfcraza 3-ketoadypino-bursztynylo-CoA; (9)

tiola/a 3-kcloadypilo-CoA

530