Schowek49

odbywać się (np. w przypadku pary współpracującej) na trzech płaszczyznach o|)eracyjnych - przez: regenerację jednego elementu pary współpracującej i wymianę drugiego, regenerację obydwu elementów lub wymianę obydwu elementów pary współpracującej.

Metody regeneracji

W zależności od specyfiki odtwarzania kształtów geometrycznych i wymiarów' części regenerację można przeprowadzić:

I) metodą wymiarów' remontowych;

,^ł) metodą elementów dodatkowych: kompensujących zużycie i połączeniowych;

t) metodą selekcji użytkowanych części;

I) metodami odkształceń plastycznych, do których należą: spęczanic. roztłaczanie, ściskanie, rozciąganie, zwężanie, nagniatanie, prostowanie;

S> przez nakładanie powłok metalowych - napawaniem i spawaniem: ręcznym. półautomatycznym, automatycznym, clcktrowibracyjnym, a także w wyniku metalizacji natryskowej, napylania proszków metali; b) przez nakładanie powłok galwanicznych - prądowo (chromowanie twarde, niklowanie elektrolityczne, żelazowanie elektrolityczne oraz bezprądowo (niklowanie chemiczne);

7) przez nakładanie powłok z tw'orzyw sztucznych otrzymywanych w wyniku iluidyzacji lub napylania proszkowego;

H) przez nakładanie kompozytów metalożywicznych.

W przypadku elementów uszkodzonych stosuje się: prostowanie, klejenie, latanie itd.

Metoda wymiarów remontowych polega na odtworzeniu prawidłowych kształtów geometrycznych i chropowatości powierzchni przy zachowaniu tego Hjimego pasowania, lecz ze zmianą wymiarów nominalnych współpracującej pary elementów. Wymiary nominalne części zmieniają się w miarę przesuwania się w głąb materiału. Metoda ta jest stosowana zwykle do elementów kołowo-svmetrycznych, a więc do: tłoków, cylindrów, wałów, osi, sworzni, gniazd łożyskowych, czopów wałów wykorbionych itp. Jeden ze współpracujących elementów', np. łożysko, jest nowy (nadw'ymiarowy), a drugi gniazdo łożyskowe poddawany obróbce przez roztaczanie na w iększą średnicę. Może się zdarzyć, ze obydwa elementy wymienia się na now'e (nadwymiarowe), np. tłok silnika palmowego i tuleję cylindra.

Znormalizowane wymiary remontowe ustala się na podstawie następujących wzorów:

• dla czopów:

(5.1)

(5.2)

(5.3)

d, \ = d_u — 2(z + a) d_r2 = d„ -4(z + n) = d_ri - 2(z + a) d_m=d_n- 2n(z + a)

(5.4)

(5.5)

(5.6)

Pri = Ai + 2 (z + a)

D_rl — D_n + 4 (z + ci) = D_r\ + 2(z + o) D_m = Ai + 2 n(z + a)

w których: d„ - średnica nominalna czopa: d_ri,d_r2,... ,d_n, - wymiary remontowe średnicy czopa; D„ - średnica nominalna otworu; Ai> A2>... ,D_m - wymiary remontowe średnicy otworu; z - wartość zużycia na stronę; a — naddatek na obróbkę na stronę.

Liczbę możliwych wymiarów remontowych określa się z zależności:

•    dla czopów:

W

n=^d-^ (5.7)

•    dla otworów:

(5.8) w których: w = 2(z + u). Ana* - maksymalna dopuszczalna średnica otworu.

Zaletami tej metody są prostota procesu i niskie koszty, a wadą - konieczność stosowania części zamiennych (nadwymiarowych i podwymiarowych) oraz utrudnienia weryfikacji, spowodowane wzrostem liczby procesów regeneracji części i kompletowaniem par współpracujących.

Metoda elementów dodatkowych (uzupełniających) polega na wprowadzeniu do współpracującej par)' elementu dodatkowego - kompensującego skutki zużycia. Najczęściej elementami uzupełniającymi są: tulejki, wycinki, listwy i nakładki oraz odtwarzane fragmenty części zużytych awaryjnie. Łączenie tych elementów z powierzchnią części zasadniczej zespołu odbywa się za pomocą wcisku, spawania, nitowania, klejenia, gwintu itp. Zaletą tej metody jest możliwość jej stosowania zarówno przy zachowaniu wymiarów nominalnych, jak i nowych, remontowych, ponadto elementy dodatkowe mogą być wykonane z innych materiałów niż części regenerowane. Nie wymaga ona specjalnego oprzyrządowania. Wadą metody jest wysoki koszt robocizny.

Metoda selekcji części użytkowanych polega na selekcjonowaniu i kojarzeniu części zużytych według wymiarów rzeczywistych na określone grupy, z zachowaniem pasowań nominalnych. Można ją stosować do połączeń wytwarzanych według określonych grup selekcyjnych i do dużych serii, np. do elementów tłocznych pomp wtryskowych, rozdzielaczy oraz cylindrów' hydraulicznych i pneumatycznych. Umożliwia odzyskanie 25+60% par współpracujących bez dodatkowej regeneracji, jest łatwa w stosowaniu, ma minimalne koszty robocizny i nie niesie kosztów materiałowych. Jej wadą jest konieczność dokonania dokładnych pomiarów większej liczby zużytych elementów.

Metoda odkształceń plastycznych polega na wykorzystywaniu właściwości plastycznych metali bez obniżania wymaganej trwałości zmęczeniowej. W wyniku działania naprężeń przekraczających granicę sprężystości materiał części przemieszcza się w sposób trwały w nadanym mu kierunku. Podczas regeneracji jest

97

• dla otworów:

www.wsip.com.pl