SDC10994

formy z przyimkicni:

otb {do, Sb) ńego, ot i {do, s,.) ńej^ kb riemu, kb ńeji

na {vb) ńb, na (rs) ńp, na (t-a) ń_e n liimb, Sb rieję

v» {na, o) ńentb, rb {na, o) ńeji

Otb {do, Sb) ńixb kb ńintb

na (vb) »{, na (i■») ńa Sb nimi

Vb {na, o) riigb otb {do, Sb) Aeju kb ńima

Vb {na) ńa, vb {na) ńi Sb ńima

vb {na, o) rirju

^    ^IIU( UUUIłWIMM*

przy hi lotnik odmunv złożonej, por. G sg. m. i n. hotorajego, kotoraago itd.

‘ ^{W Z g 1 ę d n e:} P^ie (j**e, lie), jaie, jeże 'który’ — odmiana ^mięk^^otcmato^g°-. jahb, jaka. jako 'jaki¹ - odmiana według tv_Pu twarda

dś*⁰'    '^],Uk° ^{>k wielki}'-°^dmi*"» jak lotóks. -a -o (zob. *T

formy bez przyimka:

«*• ^G to* m

D jemu, jfji

A > 00. yp. je

I jimb, jeję L jemb, y<7>‘ pl. G j$x*

D jimb

A /< (m., f.), ja (n.)

I jimi L jigb du. G D yfarra

A /<* (m.), ji (_n.)

I jima

Z. punkt twjścia uogólnienia się form zaimków z n-. a ściślej z poslużylyl połączenia z takimi przyimkami, które miały jui dawniej w swoimi składzie -n. mia. nowioie r-a z narzędnikiem, tan z miejscownikiem i prawdopodobnie kin z celów-nikicm. Z biegiem czasu w wyrażeniach przyimkowych element n- z przyimka przc-szedł do nagłosu zaimka i w ten sposób dokonał się wtórny rozkład dwu części składowych tych wyrażeń, por.: Sbn jimb ^ Sb njimb ^ Sb ńrmb, mn jemu ^ vb njetrib % £ Vb ńentb. km jemu > kb njemu ^ kb nemu itd. (także w pl. i du.). Wediug tego wzoru fi- w nagłosie zaimków upowszechniło się także w* pozostałych połączeniach z przyimkami. Dodać należy, że podobna zasada obowiązuje w języku polskim, rosyjskim i innych językach słowiańskich.

Zaimek sieb ^ ⁹ak* itd. ma odmianę mieszaną. Część form w następstwie pa-łatalizacji III tworzy się według odmiany miękkiej, np. O sg. m. i n. sicego ^ *sikogo, D sg. m. i n. sicemu < •sikomu itp. Następujące jednak formy pozostały z dawnej odmiany twardotematowej: I sg. m. i n. siełmb, G, L pl. siełg*, D pl. sicemb, I pl. su hm, D-I du. ucfma; wszędzie tu poświadczona jest pałatalizacja II.

.    ^ ' P y t a ji n c: kyjb, kaja, koję 'jaki', ćijb, iija, łije {ćbjb, ćbja, hjt)

*,    ' kaka, koko jaki, koltkb, kolska, koliho 'jak wielki’, kotoryjb, kolor aja,

. .według wzoru twardego miał zaimek kakb, -a, -o, a według K icgo tjb, -a, -e; koltkb, -a, -o odmieniał się podobnie jak tolikb, -a, -o i srlth mirkknfL«L#^W^^ ^uwap ^na s. 5?); zaimek kyjb itd. ma część form według odmian)

~«r* *■** +*-* r

rzadziej wvstenni» ■ ’    ^oje, I kyjimb itd., zob. odmianę § 35, b!

pttS!!!^ *“    "o.oryj, _{koteryjk) itd. odmienia, się j*

Ważne znaczenie posiada tu przede wszystkim zaimek jiie, jaie, jeie, zaczynający bardzo często zdania względne. Jak widać, budowa jego oparta jest na zaimku *jb, •/*» *J^f (^zob*    § 13, b, 1), do którego została dodana partykuła względna -ie.

Odmianie podlega oczywiście tylko pierjesza część zaimkowa, a partykuła pozostaje bez zmiany, np. G sg. jegoie (m., n.), jej<ie (f.), D sg. jemuie, jejiie itd.

4)    Zaimki dzierżawcze: mojb, moja, moje 'mój', tvojb, ttoja, ttoje 'twój', svojb, stoją, stoję 'swój', naib, naHz, naie ‘nasz’, tois, rafa, rafę 'wasz*. Wszystkie odmieniają się według wzoru miękkotematowego (zob. odmianę *jb, *ja, *je i Sb, si, se § 35, b).

5)    Zaimki nieokreślone: vbSb, Vbsja {vbs'a), tur (uogólniający, upowszechniający) 'wszystek’ — deklinacja mieszana (zob. niżej); fbsjakb, -a, -o (vbs'akb, -a, -o) 'wszelki’ — odmiana twarda; nłkyjh, nikaja, nłkoje 'jakiś* — odmiana jak kyjb itd. (zob. wyżej § 13, b, 3); ni kyjb, nikaja, nikoje (przeczący) 'żaden’ — odmiana jak kyjb itd. (zob. wyżej § 13, b, 2); nićijb, niiija, nićije (przeczący) 'niczyj’ — odmiana jak ćijb, a więc miękka; jedinb, jedina, jedino 'jeden, pewien’—liczebnik posiadający zarazem odmianę zaimka twardotematowego; m>, ma, ino 'inny, jeden' — odmiana taka jak u poprzedniego zaimka; drugb, druga, drugo 'drugi, inny’ — również jako liczebnik porządkowy, o odmianie częściowo według zaimka twardotemato-wego, częściowo według przymiotnika w formie niezłożoncj (rzeczownej) lub złożonej; mbnogb, minoga, minogo — 'mnogi, liczny’ — równocześnie jako przymiotnik, odmieniający się podobnie jak drugi, -a, -o; eten, etera, etero (jeten, jetera, jetero) 'jakiś, pewien’ — odmiana rzeczownikowa, według deki. I — m. i n., według deki. III— f.

Z opisanych wyżej zaimków' nieokreślonych na specjalną uwagę zasługuje zaimek r_W6, vbs’a, Vbse, który miał odmianę mieszaną — częściow'0 miękką, częściowo twardą (zob. § 35, b). Przejście większości form do typu miękkiego dokonało się po palata-lizacji III (zob. § 12, d, 4), np. N sg. m. tUb < ⁹vb_Xb, N sg. f. raa ś *rb_Xa, N sg. n. vae < *i'bx°* G sg. m. i n. vbsego < *vb_Xogo, G sg. f. vbsejt <    ^P- ^^tarc

formy według odmiany typu tw^fardcgo zachowały się w następujących przypadkach: I sg. m. i n. nstrnb, G i L pl. vufxb, D pl. tbsfmb, I pl. Vbsłm. W wymienionych formach zaświadczony jest proces palatalizacji II: z’ P^rzcd ^ przeszło w s. Dodać należy, że zaimek vbSb nie miał form liczby podwójnej.

§ 14. Imperativus

U czasowników' tematycznych (koniug. I - IV) impcrativus tworzony był od tematu praesentis przez dodanie przyrostka (cechy) trybu -i-, -Ć- oraz końcówek osobowych tzw\ wtórnych (sekundarnych). Czasowmiki atcmatyczne z wyjątkiem byli, jesmb, jest tw'orzyly imper. za pomocą przyrostka -tb oraz -/-, dodaw-anego wprost do rdzenia, i odnośnych końcówek osobowych. Trzeba od razu zaznaczyć, że tego typu formy imper. tzw. prostego występowały z reguły tylko w 2., 3. sg., 1., 2. pl. i 1., 2. du. W pozostałych osobach, tj. w 1. sg., 3. pl. i 3. du., można było utworzyć imper. w sposób opisowy (peryfrastyczny, analityczny) przez połączenie odpowiedniej formy praes. indicatiwu z partykułą da.

% 57