skanuj0007 5

12 TEORIA

R. w wieku 0;8,11 używa sylaby dn. gdy naśladuje sylaby, które podaje się mu z poleceniem Opowiedz'*. W tym okresie dziecko jest już aktywnym odbiorcą dźwięków mowy. Reaguje odpowiednim zachowaniem (np. zmianą mimiki) na polecenia: "Nie ruszaj! Nie wolno! Daj!" itp. Radek R. na odpowiednie polecenie podnosi ręce do góry dla pokazania, jaki jest duży. Zachowanie ruchowe dziecka zostanie w tym czasie wzbogacone o użycie sylab, które pojawiają się w miejsce krzyku i płaczu. Po pewnym czasie sylaba da zostanie zamknięta spółgłoską j i w ten sposób powstanie pierwszy wyraz o postaci używanej w języku polskim Z innych sylab powstaną tak bardzo oczekiwane przez rodziców' wyrazy - mama i tata. Wyraz tata pojawi! się u Radkn R. w 11 miesiącu życia.

Dziecko, które dotychczas było biernym odbiorcą słów, jakie kierowaliśmy do niego, staje się aktywnym nadawcą. Pewne ubóstwo w* produkcji głosowej powoduje, że dziecko jeszcze przez wicłc miesięcy szereg swoich potrzeb będzie wyrażało gestem, określonym zachowaniem ruchowym. Przykładem takiego zachowania może być reakcja Radka R na polecenie: "Przynieś śrubokręt". Nazwę, desygnat i micjacc przechowywania były dziecku znane. Radek wykonując polecenie poszedł do pokoju, w którym w szufladzie biblioteczki przechowywano śrubokręt. Ponieważ nic mógł otworzyć szuflady, wrócił do 'wydającego polecenie, chwycił go za rękę, zaprowadził do pokoju, złapał za uchwyt szuflady i odpowiednim ruchem duł do zrozumienia, że chodzi o wyciągnięcie szuflady. W czasie tego ruchu wydawał dźwięk, jaki pojawia się przy wyciąganiu czegoś z wielkim wysiłkiem. Z takim dźwiękiem stykał się wielokrotnie. Tym dźwiękiem dorośli informują małe dzieci, że nic mogą wykonać polecenia. Po kilku miesiącach, po opanowaniu artykulacji szeregu wyrazów gest zostanie uzupełniony wyrazami, oć 'chodź', nic modzie ‘nie może', siufada 'szuflada' itd W trzecim roku życia dziecko poinformuje, już bez gestu, że nic może otworzyć szuflady i poprosi kogoś o pomoc.

2. Kształtowanie sly słuchu fbnemowego

W okresie biernego opanowywania znaczenia komunikaty docierające do dziecka w formie wypowiedzeń, fraz czy słów są traktowane jako bodźce kompleksowe, a cechami dystynktywnymi są zapewne różnice w ogólnej strukturze rytmiczno-mclodyjncj. Jest to stadium przedionologiczne. Stadium fonologiczne pojawia się z chwilą, gdy dziecko zaczynu różnicować i naśladować sylaby. Nasza reakcja na określoną artykulację, np. na pojawienie się sylaby da w miejscu przekazywanej dziecku sylaby ma stanowi pierwszy krok na drodze do zwrócenia uwagi nu jednostki elementarne języka, jakimi są fonemy. Reakcja otoczenia na pierwsze wyrazy jest też reakcją na postać fononową wyrazów. Nasza radość z pojawienia się pierwszych wyrazów jest na pewno przyczyną akceptacji przez jakiś czas dość znacznych przekształceń paradygmatyeznych i syntagmatycznych. Akceptujemy taką postać wyrazu, która nie zakłóca istotnie procesu komunikacji, która zawiera minimum informacji dla identyfikacji (rekonstrukcji i identyfikacji). Taka rekonstrukcja może być trudna dlii osób rzadko kontaktujących się z dzieckiem, które przyzwyczajone są do odbioru informacji z dużą redundancją (nadmiarem).

Ponieważ dostrzegamy u dzieci trudności w nazywaniu, wprowadzamy do ich słownika szereg wyrazów substytucyjnych (zastępczych). Najczęściej są to wyrazy znane jako dziecięce w danej wspólnocie komunikatywnej. Krowa otrzymuje nazwę mu, kura - koko, pies - hau, samochód - ridlt. upaść, przewrócić się - bum (bom), gorące - %\ (chi), załatwić się - aa, jeść, pić - miain (mniam), brzydkie, niedobre - Im? itp. Tym słowniczkiem będzie dziecko posługiwało się w drugim, a niekiedy nawet i w trzecim roku życia. Potem będziemy te wyrazy' pośpiesznie zastępowali wyrazami ze słownika osób dorosłych. Radek R. w wieku 6;0.26 nic pamięta już wielu z tych wyrazów.

W czasie nazywania dziecko jest poprawiane, gdy mówi błędnic. Prosi się o powtórzenie wymówionych wyrazów. Dziecko