skanuj0006 4

10 TEORIA

szmery fizjologiczne z łona matki (przede wszystkim szmer bicia serca), uspokajały się.

Adaptacja dziecka do nowych warunków, jakie zastaje po przyjściu na świat, nic trwa dłużej niż kilku tygodni. W nowych warunkach szmery, które towarzyszyły pełnemu komfortowi życia w łonie matki, pojawiają się tylko w sytuacji bezpośredniego kontaktu /. matką w czasie na przykład karmienia. Samo karmienie (mamy na myśli karmienie piersią) jest namiastką tych warunków, do których dziecko było przyzwyczajone. Kontakt z matką jest dla dziecka ogromną przyjemnością. Już w drugim miesiącu życia niemowlę znajduje sposób na zwielokrotnienie tego kontaktu Wykorzystuje do tego krzyk, który potocznie jest utożsamiany z płaczem. Zdolność do krzyku i jego funkcję dziecko dziedziczy. Dziedziczy więc ważne narzędzie, którym można się posłużyć w układzie komunikacyjnym do przesłania informacji na odległość, Dziecko korzysta z tego narzędziu od momentu przyjścia na świat. Płacz dziecku wyzwala też określone reakcje przede wszystkim u matki (tak leż jest i w święcie zwierząt, gdzie istnieją różne dźwiękowe sygnały służące nawiązywaniu kontaktu matki z potomstwem). Dziecko z matką wchodzi w pierwszy, jeszcze dość znacznie zdeterminowany, układ komunikacyjny. Już w drugim miesiącu życia niemowlę używa krzyku by przywołać matkę. Krzyk staje się więc apelem. Tak dzięki przemianom ilościowym i jakościowym dziecko stopniowo dochodzi do poznania wszystkich węzłów transformacyjnych służących rozkodo wywarli u i wytwarzaniu mowy. Szczegółowo omówiono to zagadnienie w Zarysie fonologii, fonetyki. fonotaktyki i Janos ta ty styki współczesnego języka polskiego" i w Poradniku fonetycznym dla nauczycieli.

W pierwszym, a także jeszcze w drugim roku życia reakcjom głosowym dziecku towarzyszą określone reakcje ruchowe. Niektóre reakcje ruchowe są też wykorzystywane jako nośnik informacji.

^1,1 B.KcttrATki, 7.aryi    JomiyW, /ttttofuUjfci l    Jftyka

pohkltjt*. Gdtfttk JA7A, 1^156

W pierwszych tygodniach życia niemowlę jest dla otoczenia raczej tylko nadawcą informacji. Stosunkowo słabo jest dostrzegana rola niemowlęcia jako odbiorcy informacji. Spostrzegamy lo dopiero w drugim lub trzedm miesiącu życia, gdy dziecko reaguje nu glos matki. Coraz szerszy i coraz bardziej pogłębiający się kontakt z otoczeniem pozwala na ukształtowanie się reakcji na dźwięki ludzkiej mowy. Ukształtowane w okresie niemowlęcym reakcje na różne postacie zachowania fonicznego osób z otoczenia będą Funkcjonowały przez całe nasze życic. W późniejszym okresie obejmuj:* one coraz szerszą sferę fonicznych zachowań człowieka.

W rozwoju ruchowym dziecka nn progu drugiego półrocza pojawiają się reakcje powtarzane, które przez osoby dorosłe traktowane są jako swoista zabawa dziecięca. Są one podstawą do opanowaniu ruchów naśladowczych. E.Franus w Rozwoju niemowlęcia" piBze, że zdolność naśladowania ruchów rąk pojawia się w ostatnim kwartale wieku niemowlęcego. Z naszych obserwacji wynika, że ruchy naśladowcze rozwijają się już. w trzecim kwartale. W tym okresie pojawiają się obok ruchów naśladowczych również reakcje głosowe naśladowcze. Takie reakcje notowaliśmy u 7-mie-sięcznego Radka R. i Madeja K. Dziecko w tym czasie naśladuje dźwięk gardłowy wokalny przypominający głoskę o. Dziecko reaguje na ten dźwięk odwróceniem głowy i tułowia w stronę osoby nadającej, a następnie samo zaczyDa powtarzać z wyraźnym ożywieniem. Jeśli dźwięk gardłowy zastąpimy sylabą ba czy ma, które pojawiają się w gaworzeniu dziecka, nasz '‘interlokutor" przestanie interesować się "rozmową" z numi i będzie kontynuował przerwaną zabawę. Wytworzony tu układ komunikacyjny jest bardzo ważny dla dalszego przyswajania języka, ponieważ przyswajanie języka odbywa się (na pewno w pierwszym okresie) drogą naśladowania. Po miesiącu dziecko zacznie powtarzać sylaby, najpierw będzie to jedna i ta jjamu sylaba, która pojawia się najczęściej w spontanicznych reakcjach głosowych dziecka. Radek

m E.Fłaaur, /łmwty faemo-łfcC:.    I9<tt.